ლექცია ლონდონის წმინდა მიქაელის ეკლესიაში

11 მარტს ლონდონში ვიყავი მიწვეული ლექციით. ლონდონის სიტიში მდებარე წმინდა მიქაელის (St Michael in Cornhill) ეკლესიაში მისმა ახლადდანიშნულმა რექტორმა ეპისკოპოსმა სტივენ პლატენმა გადაწყვიტა, კემბრიჯის თეოლოგიურ ფედერაციასთან თანამშრომლობით,  განაახლოს სადიდმარხვო ლექციების ტრადიცია, რომლითაც ეს ეკლესია ცნობილი იყო წინა საუკუნეში. ოთხი კვირის მანძილზე ოთხ მოწვეულ ლექტორს მოეთხოვება ნებისმიერი საკითხის გარშემო მსჯელობა მოცემული თემის ფარგლებში. ეს თემა გახლავთ რწმენა და ქალაქი, რაც ჩემთვის ორმხრივ საინტერესო აღმოჩნდა: ერთი, რომ ეკლესიის როლი საზოგადოებრივ სფეროში ჩემთვის აქტუალური თემაა, მეორეც, წმინდა საყდართან ურთიერთობამ ამ უკანასკნელი რვა თვის მანძილზე დამანახა, რომ პაპი ფრანცისკეს მცდელობა კათოლიკე ეკლესიის მიმართ იმასაც მოასწავებს, რომ ეკლესიას გარანტირებული ჰქონდეს ადგილი საზოგადოებრივ სივრცეში. აქედან გამომდინარე,  ჩემი ლექციის თემა გახლდათ “ეკლესია საზოგადოებრივ სივრცეში პაპი ფრანცისკეს რეფორმების ფონზე”.

მინდა აღვნიშნო, რომ ყოველთვის, როდესაც ინგლისის ეკლესიის მოწვევით ვარ, მადლიერებას გამოვხატავ წმ. ანდრიას ანგლიკანური ფონდის მიმართ, რომელმაც ჩემი ოქსფორდში სწავლა დააფინანსა და საშუალება მომცა, მეუფე კალისტე უეარის მოწაფე გავმხდარიყავი. ამჯერადაც ასე მოვიქეცი. ეპისკოპოსი სტივენ პლატენი იმ დროს კენტერბერიის არქიეპისკოპოსის მრჩეველი იყო ეკლესიათაშორის ურთიერთობებში და წმ. ანდრიას ფონდის ერთ-ერთი მესვეური. მოკლედ, ჩემი მადლობა მასაც ეხებოდა. (საინტერესო დეტალია, რომ ამჟამად სტივენ პლატენი რომში არსებული ანგლიკანური ცენტრის მმართველი ბორდის დირექტორია.)

საუბრის დასაწყისში მსმენელი გავაფრთხილე, რომ გაეთვალისწინებინათ ჩემი პიროვნული ბაზისი: ქართველი მართლმადიდებელი 13 წლიანი პროფესიონალური გამოცდილებით ეკლესიათაშორის ურთიერთობებში, ხოლო ამ ეტაპზე ჩემი ქვეყნის ელჩი წმინდა საყდართან. ვფიქრობ, სხვადასხვა კონტექსტებში სწავლისა თუ მუშაობის მრავალწლიანი გამოცდილება ადამიანს რწმენისა თუ საეკლესიო მოვლენების რაციონალურად შეფასების მეტ საფუძველს აძლევს და იმ ემოციურ ფონს, რაც ისტორიული მეხსიერების გამო შეიძლება არსებობდეს, ნაწილობრივ მაინც გადაფარავს.

როგორც ვფიქრობდი, ისეც მოხდა: აუდიტორიაში მყოფთაგან ზოგიერთისთვის მიუღებელი აღმოჩნდა ჩემი მიუკერძოებული ხედვა ვატიკანში მიმდინარე მოვლენებისა და აღფრთოვანება იმით, რასაც პაპი ფრანცისკე ეკლესიისთვის ცდილობს. ორიოდე ანგლიკანისთვის კათოლიკე ეკლესიის მხოლოდ ის უარყოფითი ფაქტები იყო მნიშვნელოვანი, რომელთაც მედია, ხშირად, ხალისიანად ავრცელებს, ხოლო  საეკლესიო ცხოვრების წიაღში მიმდინარე საინტერესო სიახლეებს  უგულებელჰყოფს.

გამიხარდა, რომ დამსწრე საზოგადოების უმრავლესობამ ინტერესით მოისმინა წმინდა საყდარში მიმდინარე მოვლენების ჩემეული ხედვა და საინტერესო შეკითხვებიც დაისვა.

მოკლედ მოგახენებთ, რა საკითხებს შევეხე.

ეკლესიის საზოგადოებრივ სივრცეში არსებობა და ფუნქციონირება პოლიტიკური თეოლოგიის სფეროა. საერთოდაც, ვიზიარებ იმ ღვთისმეტყველთა აზრს, რომლებიც ამბობენ, რომ ეკლესია ყოველთვის გარკვეულ პოლიტიკურ თეოლოგიას მისდევს და ახორციელებს, საქმე ისაა, როგორ შესაბამისობაშია იგი არსებულ პოლიტიკურ კლიმატთან.  რასაკვირველია, ეს ვრცელი თემაა, მაგრამ სწორედ პოლიტიკური თეოლოგია განსაზღვრავს დიდწილად საზოგადოებრივ სივრცეში ეკლესიის როლს.

როგორ შეიძლება მოხვდეს ეკლესია საზოგადოებრივი აზრის ეპიცენტრში დემოკრატიული მმართველობის პირობებში? ეკლესია, საკუთარ სწავლებაზე დაყრდნობით, დემოკრატიული მმართველობის პროცესში ჩართული ერთ-ერთი აგენტია. ეკლესიის ხმას საზოგადოება უსმენს და ითვალისწინებს იმ შემთხვევაში, თუ იგი საზოგადოებრივ ცხოვრებაში  ავთენტურობა-შენარჩუნებულია ჩართული. მოდერნიზმის პირობებში ეს იოლი არაა. დღეს, სეკულარიზმისა და პოსტ-პოსტმოდერნიზმის პირობებში, ეკლესიის საზოგადოებრივ ცხოვრებაში ამგვარი ჩართულობა მისგან დიდ ძალისხმევას მოითხოვს. ეკლესიას მოეთხოვება გარე სამყაროს ცვალებადობის მძაფრი შეგრძნება და საჭიროების შემთხვევაში ამ ცვლილებებზე სწრაფი რეაგირება, ხოლო  ეს უკანასკნელი შესაბამისობაში უნდა იყოს მის ბუნებასა და მისიასთან.

ცხადია, პაპი ფრანცისკეს რეფორმებს ყველა ერთნაირი ენთუზიაზმით არ იზიარებს, თუმცა ვერავინ უარყოფს იმ ფაქტს, რომ ეს რეფორმა ვატიკანის მეორე მსოფლიო კრების მიერ შემუშავებული პროგრამის გაგრძელებაა, ხოლო თავად პაპის მოწოდებები შესაბამისობაშია მისი წინამორბედების, იოანე XXIII, პავლე VI, იოანე პავლე II, ბენედიქტე XVI-ის ღვთისმეტყველებასთან. ის, რაც პაპი ფრანცისკეს ღვთისმეტყველებაში ყველაზე რეფორმისტულადაა მიჩნეული, პრინციპში, ყველაზე მეტად ტრადიციულია, კერძოდ, მისი გზავნილების სახარებითა და წმინდა მამების სწავლებით გაჯერებულობა, ანუ როგორც კარდინალი კასპერი იტყვის, “რადიკალური ევანგელიზმი”.

პაპი ფრანცისკეს “რადიკალური ევანგელიზმის” ერთ-ერთი ნიშანია ეკლესიის მეტი გახსნილობა, დაკარგული ცხოვარის შინ დაბრუნება, მათ მოსანახად გარეთ გასვლა, გზააბნეულთათვის წყალობის გაცემა. ცხადია, თუ ეკლესიამ კარი უფრო ფართოდ გააღო და თავისი ზრუნვა უწილადა სულიერ სიმწირეში მყოფ ადამიანებს, გაიზრდება იმათი რიცხვი, ვინც მას გულისყურით მოუსმენენ და მის სიტყვებს გაითვალისწინებენ. ეკლესიის მიერ კარის ფართოდ გაღება, ჭეშმარიტად, ემსახურება ეკლესიისთვის მნიშვნელოვანი ადგილის დამკვიდრებას საზოგადოებრივ სივრცეში.