31 ივლისი 2015
მოგესალმებით მსოფლიოს ერთ-ერთი ყველაზე ცხელი წერტილიდან! ეს რამდენიმე კვირაა რომში ძალიან მაღალი ტემპერატურაა, ძალიან ცხელა! ამ კლიმატურ პირობებს ვატიკანისგან წამოსული სიცხეც ემატება. პაპი ფრანცისკე, ზაფხულის მიუხედავად, განაგრძობს აქტიურობას, სულიერი საზრდოს მიწოდებას როგორც კათოლიკე ქრისტიანებისთვის, ასევე ყველასთვის, ვისაც შესმენის სურვილი აქვს. დღეს პაპის მთავარი საზრუნავია ჩვენი საერთო სახლი, როგორც იგი თავად უწოდებს ჩვენს პლანეტას, დედამიწას, სამყაროს, გარემოს, ბუნებას და რომელსაც იგი ადამიანთან უშუალო კავშირში განიხილავს.
რამდენიმე კვირის წინ პაპი ფრანცისკეს ენციკლიკის Laudato Si-ს მოლოდინში ვიყავით (წინა პოსტი). აწ დიდად გახმაურებული ეს წერილი ადამიანისგან უგულებეყოფილი და ექსპლოუატირებული გარემოს დამცველად მოგვევლინა. ენციკლიკაში წარმოდგენილი მოძღვრება ღვთის ხატად შექმნილი ადამიანისა და ღვთის ქმნილების (ანუ ჩვენი პლანეტის, დედამიწის, სამყაროს, გარემოს, ბუნების) განუყოფელობის შესახებ ღრმად ქრისტიანულია, წმინდა წერილისა და ეკლესიის მამების სწავლებაზეა დაფუძნებული.
ენციკლიკა ადამიანებს მოუწოდებს, შეიმეცნონ კლიმატური ცვლილებებით გამოწვეული პრობლემები და შესაბამისი პასუხი მოიძიონ ამ პრობლემების გაუარესებისგან თავიდან ასაცილებლად. ხოლო ეს ყოველივე ენციკლიკაში სოლიდურ სამეცნიერო მონაცემებს ეფუძნება.
ამას წინათ, ახალ ენციკლიკასთან დაკავშირებით წმინდა საყდრის დიპლომატიურმა კორპუსმა, გრიგოლის პაპისეული უნივერსიტეტის თეოლოგიის ფაკულტეტთან ერთად, სემინარი გამართა. რამდენიმე მომხსენებელთა შორის მეც აღმოვჩნდი. აქვე ვეცდები ჩემი გამოსვლა შევაჯამო.
პაპის ცირკულარული წერილი საზოგადოებას მოუხმობს, ადამიანებმა შეიმეცნონ კლიმატური ცვლილებებით გამოწვეული ბუნებრივი კატასტროფების საშიშროება, ხოლო აქედან გამომდინარე, პოლიტიკურ-ეკონომიურ გადაწყვეტილებებსა და ცხოვრების წესში ძირეული ცვლილებების შეტანისთვის მოემზადონ. პაპის ამ გზავნილს განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება დეკემბერში პარიზში დანიშნული შეხვედრის წინ.
7-8 დეკემბერს პარიზში გაიმართება მასშტაბური შეხვედრა, 21-ე კონფერენცია კლიმატის საკითხებზე, რომლის მიზანია, ამ მიმართულებით გაეროს ოცწლიანი გამოცდილების საფუძველზე მიაღწიოს უნივერსალურსა და ლეგალურად გამაერთიანებელ შეთანხმებას კლიმატის შესახებ, რათა გლობალური დათბობის ზღვარმა ცელსიუსის 2 გრადუსს არ გადააჭარბოს. სავარაუდოდ, ქვეყნები მიაღწევენ ლეგალურ შეთანხმებას, მაგრამ ნაკლებად სავარაუდოა, რომ შეთანხმება მიღწეულ იქნას ეფექტური ფინანსური სამოქმედო სტრატეგიის შესახებ.
პაპის ენციკლიკა მიმართავს დედამიწის მთელ მოსახლეობას. თუმცა, აუცილებლად უნდა ითქვას, რომ ეს წერილი, უპირველეს ყოვლისა, კათოლიკე ეკლესიის წინამძღოლის პასტორალური მიმართვაა თავისი მრევლის მიმართ. შესაბამისად, იგი კათოლიკე ეკლესიის სწავლებაზეა აღმოცენებული, მათ შორის ეყრდნობა კათოლიკე ეკლესიის დოკუმენტს სოციალურ სწავლებაზე. იგი შინაარსითა და სულისკვეთებით ახლოს დგას პაპის პირველ ცირკულარულ წერილთან Evangelii Gaudium ისევე, როგორც სრულ შესატყვისობაშია მის უშუალო წინამორბედების, ბენედიქტე მეთექვსმეტის, იოანე-პავლე მეორის, პავლე მეექვსის სწავლებასა და სულისკვეთებასთან, სხვა სიტყვებით, ვატიკანის მეორე მსოფლიო კრების სულისკვეთებასთან. წერილი, ამასთანავე, ითვალისწინებს ადგილობრივ ეპისკოპოსთა საბჭოების დოკუმენტებსა და მოსაზრებებს მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხეში.
ცირკულარული წერილი გლობალური განზომილებისაა, რადგან იგი, ერთი, რომ დედამიწაზე, საერთო სახლზე ზრუნავს, მეორე, სიცოცხლის ზნეობრივსა და სულიერ მხარეს ეხმიანება და მესამეც, თანამედროვე სამეცნიერო მონაცემებს ეყრდნობა.
თავისი გზავნილით ენციკლიკამ უკვე მიიზიდა როგორც სხვა ქრისტიანული ტრადიციისა თუ სხვა რელიგიის, ასევე სამოქალაქო სექტორის წარმომადგენლები. ეს გზავნილია ეკოლოგიური კრიზისიდან გამოსავლის ძიების მიზნით როგორც საზოგადოებრივი, ასევე პოლიტიკური მზადყოფნა. გარემოს დასაცავად საზოგადოების ჩართულობას ძალიან დიდი მნიშვნელობა ენიჭება, მაგრამ ძირეული ცვლილებებისთვის პოლიტიკური ნება უმთავრესია.
ცირკულარული წერილის მიხედვით, სიცოცხლის უნივერსალური ზნეობრივი მხარე და ქრისტიანული მრწამსი ურთიერთმასაზრდოებელია. ადამიანი გარე სამყაროსთან ჰარმონიული ურთიერთობისკენაა მოწოდებული, ხოლო ღვთის ქმნილების წინაშე მას დიდი პასუხისმგებლობა აკისრია.
რადგან პაპისთვის წმინდა ფრანცისკე ასიზელს სიმბოლური დატვირთვა აქვს, ბიბლიური, ლიტურგიკული თუ პატრისტიკული წყაროებით გაჯერებული ეს მოძღვრება ჰარმონიულ ურთიერთობასა და ღვთის ქმნილების წინაშე ადამიანის პასუხისმგებლობაზე, სწორედ ამ წმინდანის სახელთანაა ასოცირებული. კლიმატური ცვლილებების შეჩერების პაპისეული ხედვა სიღარიბესთან ჩერდება, სიღარიბე და შელახული გარემო ურთიერთდამოკიდებულებაშია. გარემოს უგულებელყოფა და ბუნებრივი რესურსების უპასუხისმგებლო გამოყენება ხელს უწყობს არა მხოლოდ ბუნებრივ კატასტროფებს, არამედ სიღარიბის ზრდასაც. ცხადია, რომ კლიმატური ცვლილებების ფონზე კიდევ ბევრი სხვა პრობლემა წამოყოფს თავს, როგორიცაა ეკონომიური მიგრაცია, ტრაფიკინგი, კონფლიქტები, ომი, უმუშევრობა.
პაპის ცირკულარული წერილის მიმართ ჩემი კრიტიკა შეეხო სამყაროს ბინარულ ხედვას, მდიდარ და ღარიბ ქვეყნებად პოლარიზაციას. ამგვარ ხედვაში ვერ ჯდება ისეთი მზარდი ეკონომიკისა და გარდამავალი ქვეყნები (States in Transition), როგორიცაა საქართველო. ასევე, სასურველი იქნებოდა, წერილში ასახულიყო ის უზარმაზარი მასალა, რომელიც გარემოს დაცვის ხაზით ეკლესიათა მსოფლიო საბჭოს (ჟენევა, შვეიცარია) ინიციატივით იქნა შემუშავებული. კონსტანტინოპოლის მართლმადიდებელი საპატრიარქოს მიერ წარმოებულ ათიოდე საერთაშორისო შეხვედრიდან მხოლოდ ერთია მოხსენიებული.
21-22 ივლისს, პაპის სოციალურ მეცნიერებათა აკადემიის მოწვევით, რომელსაც ხელმძღვანელობს ეპისკოპოსი მარჩელო სანჩეს სორონდო, შედგა საერთაშორისო შეხვედრა თემაზე – “თანამედროვე მონობა და კლიმატური ცვლილებები: ქალაქების ვალდებულება” და სიმპოზიუმი – “კეთილდღეობა, ხალხი და პლანეტა: მდგრადი განვითარებისთვის ჩვენს ქალაქებში”. მოწვეულთა შორის იყვნენ მსოფლიოს წამყვანი თუ პატარა ქალაქების მერები, ადგილობრივი მმართველობის წარმომადგენლები, გაეროს ორგანიზაციების პასუხისმგებელი პირები.
მნიშვნელოვანი იყო, რომ შეკრებილთ სიტყვით მიმართა პაპმა ფრანცისკემ და ტრაფიკინგისა თუ ექსპლუატაციის წინააღმდეგ საერთაშორისო თანამშრომლობისკენ მოუწოდა. მისი სიტყვებით, უკანასკნელი წერილი არა მხოლოდ “მწვანე” დოკუმენტია, არამედ სოციალური: “გარემოზე ზრუნვა ჰუმანური ეკოლოგიაა. სხვა სიტყვებით, ადამიანი და გარემო ორ სხვადასხვა მოვლენას არ წარმოადგენს. სწორედ ამის გამოხატვას ვცდილობდი ენციკლიკაში, რომ ადამიანის გარემოსგან გამოცალკევება შეუძლებელია. ეს ურთიერთობა ურთიერთგავლენაა, თუ გარემო ზიანდება, ეს ადამინებზეც აღიბეჭდება. ამიტომაც ვამბობ, რომ ცირკულარული წერილი მწვანე კი არა, სოციალური ენციკლიკაა. შეუძლებელია, გარემოზე ზრუნვა გამოეყოს სოციალურ კონტექტს, სოციალურ ცხოვრებას. უფრო მეტიც, გარემოზე ზრუნვა სოციალური დამოკიდებულებაა.”
მნიშვნელოვანია, წმინდა საყდრის მიერ ქალაქების მერების მოწვევა და კლიმატური ცვლილებების, სიღარიბისა და ტრაფიკინგის ერთ ჭრილში განხილვა. ქალაქის მოსახლეობის უსასრულო ზრდასთან ერთად იზრდება სიღარიბე და გაჭირვება, რასაც მოყვება მიგრაცია, უმუშევრობა, ტრაფიკინგი. პაპმა ფრანცისკემ მერებთან გამართულ შეხვედრაზე იმედი გამოთქვა, რომ დეკემებერში, პარიზის შეხვედრაზე, მიღწეული იქნება საბაზისო შეთანხმება. “ძალიან დიდი იმედი მაქვს, რომ გაეროს ორგანიზაციები გულისყურით მოეკიდებიან ამ პრობლემებს, გასნაკუთრებით კლიმატური ცვლილებებით გამოწვეულ ადამიანის ტრაფიკინგისა და ექსპლუატაციის საკითხს. … უფალს შევთხოვ, მოგვანიჭოს მადლი იმის სრული შემეცნებისა, რომ ჩვენგან უზრუნველად მიტოვებული გარემო დღეს პრობლემების წინაშეა.”
საინტერესოა, თქვენ რას ფიქრობთ ამ საკითხებზე. პაპის წერილი ხომ სამყაროს ყველა მოქალაქეს მიმართავს…
Blog by Tamara Grdzelidze 