პაპი ფრანცისკეს შეხვედრა დიპლომატიურ კორპუსთან

9 იანვარს გაიმართა პაპი ფრანცისკეს შეხვედრა წმინდა საყდართან აკრედიტებულ  რეზიდენტ (86) და არარეზიდენტ ელჩებთან (ასამდე). ეს გახლავთ ტრადიციული საახალწლო შეხვედრა, სადაც პაპი მისიების ხელმძღვანელებს ულოცავს ახალი წლის დადგომას, მოკლედ მიმოიხილავს გასული წლის საგარეო პოლიტიკის საკვანძო მოვლენებს და აცნობს მიმდინარე წლის საგარეო კურსის მთავარ გზავნილს.

2017 წლის დასაწყისში წმინდა საყდრის საგარეო პოლიტიკის ვექტორი მშვიდობის, უსაფრთხოებისა და მიგრაციის  თემებმა განსაზღვრეს.

2016 წელს, მოწყალების საიუბილეო წელს წმინდა საყდართან  კიდევ რამდენიმე სახელმწიფომ დაამყარა დიპლომატიური ურთიერთობები, ძალაში შევიდა რამდენიმე ახალი შეთანხმება, რაც ქვეყნების კეთილგანწყობისა და წმინდა საყდართან თანამშრომლობის სურვილის მაჩვენებელია.

ბევრისთვის დღეს მშვიდობა ყოველდღიურობაა, ამბობს პაპი ფრანცისკე, ხოლო ბევრისთვის შორეული ოცნება. სწორედ ამიტომ, მისი დიპლომატიურ კორპუსთან მიმართვის მთავარი თემაა უსაფრთხოება და მშვიდობა. ეს მიმართვა შინაარსით ახლოსაა მშვიდობის დღის – 1 იანვარი –  50 წლის აღსანიშნავ გზავნილთან (იხილეთ ბლოგი “შობა და ახალი წელი წმინდა საყდარში”).

პაპის სიტყვებით, ყველა რელიგია მშვიდობის მქადაგებელია.  მან ეს საკუთარ თავზე გამოცადა, 2016 წლის სექტემბერში ქალაქ ასიზიში გამართულ მშვიდობის ფორუმზე – “მშვიდობისათვის ლოცვის საერთაშორისო დღე”, ხოლო შემდეგ რომის სინაგოგასა და ბაქოს მეჩეთში. მშვიდობის კუთხით რელიგიათა შორის დიალოგის აუცილელობას პაპი ფრანცისკეს გზავნილში მოსდევს ქრისტიანულ კონფესიათა შორის დიალოგის  აუცილებლობა.

ისტორიულად, სწორედ ევროპა გახდა მოწმე რელიგიით, ქრისტიანების გაყოფით მოტივირებული ძალადობისა. “შვედეთში ჩემი ყოფნის დროს ვახსენე წარსული ჭრილობების მყისიერი მოშუშების აუცილებლობა და საერთო მიზნისკენ ერთად სვლა. ამ ერთობლივი სვლის საფუძველი უნდა იყოს ავთენტური დიალოგი სხვადასხვა კონფესიასა და რელიგიას შორის. ამგვარი დიალოგი შესაძლებელიცაა და აუცილებელიც, როგორც მე ამის ჩვენებას ვეცადე პატრიარქ კირილესთან შეხვედრით კუბაზე ისევე, როგორც ჩემი სამოციქულო მოგზაურობისას სომხეთში, საქართველოსა და აზერბაიჯანში, სადაც დავინახე, ხალხის მხრივ, მრავალწლიანი კონფლიქტების გადაჭრის, ჰარმონიული თანაცხოვრებისა და მშვიდობის მიღწევის სურვილი.”

ჩვენი დროის უდიდესი გამოწვევა, ტერორიზმი, სულიერი სიმწირის პირმშოა და უმეტეს შემთხვევაში, სოციალურ სიღარიბესთანაცაა კავშირში. ამავე კონტექსტში პაპი მიმართავს ევროპის საბჭოს ინიციატივას განათლების როლზე რადიკალიზმთან ბრძოლაში.

პაპის ღრმა რწმენით, პოლიტიკოსები არ უნდა დასჯერდნენ მხოლოდ საკუთარი ხალხის მშვიდობაზე ზრუნვას, არამედ იღვაწონ საყოველთაო მშვიდობისთვის. “მშვიდობა აქტიური სიკეთეა” -ბრძანებს პაპი, ძალადობის უარყოფა ის პოლიტიკური მიმართულებაა, რომელიც კანონის უზენაესობასა და თითოეული პიროვნების ღირსებას ეფუძნება, რაც დღეს, მასობრივი მიგრაციის პირობებში,  კარგად უნდა გვახსოვდეს.

მიგრანტების ღირსეული მიღება, მათი საზოგადოებაში ინტეგრაციისთვის ხელშეწყობა ძალიან მნიშვნელოვანია. ამასთანავე, მიმღებმა ქვეყნებმა საკუთარი შესაძლებლობები ობიექტურად უნდა შეაფასონ, ლტოლვილთა ღირსეული მიღება საკუთარი მოსახლეობისთვის ზიანის მიუყენებლად განახორციელონ.

ქრისტიანული მრწამსის აბსოლუტური ხასიათიდან გამომდინარე პაპის გზავნილი ამბობს, რომ ჭეშმარიტი მშვიდობა ვერ დამყარდება, თუ ერთი ადამიანის ღირსებაც კი შელახულია.

მშვიდობისა და განვითარების მთავარი კომპონენტია სოლიდარობა, რაც ძალიან კარგად გამოავლინეს ევროპაში გერმანიის, იტალიის, საბერძნეთისა და შვედეთის მოსახლეობებმა. უფრო აღმოსავლეთით ლიბანმა, იორდანიამ, თურქეთმა. ამერიკის კონტინენტზე მექსიკის მოსახლეობამ.

უსაფრთხოების  მძიმე სურათის ფონზე განსაკუთრებული ყურადრება უნდა დაეთმოს ბავშვების თემას, უამრავი ბავშვის სიცოცხლე შეიწირა როგორც თავად ომებმა და კონფლიქტებმა, ასე ამ მიზეზით გამოწვეულმა მიგრაციამ. ჩემი მუდმივი საფიქრალია სირიის მოსახლეობა, ამბობს პაპი და მოუწოდებს საერთაშორისო თანამეგობრობას იაქტიურონ კონფლიქტის დაუყოვნებლივ დასრულებისთვის. განიარაღების საკითხი უნდა გადაიჭრას კორეის ნახევარკუნძულზე,  წმინდა მიწაზე ორი სახელმწიფოს მშვიდობიანი თანაარსებობისთვის განახლდეს დიალოგი. სუდანსა და სამხრეთ სუდანში, და აფრიკის ცენტრალურ რესპუბლიკაში განახლდეს მშვიდობიანი სამოქალაქო თანაცხოვრება.

საინტერესოა პაპის გზავნილი ევროპის კონტინენტის შესახებ. მისი სიტყვებით, ევროპას დრო დაუდგა თავიდან გაიაზროს თავისი იდენტობა, სამომავლო გეზის დასახვისთვის გაიხსენოს საკუთარი ფესვები. ყოველივე აღნიშნულის ფონზე დროა, განახლდეს “ევროპის იდეა”, დიალოგისა და ინტეგრაციის (ე.წ.”ძველი კონტინენტის” მახასიათებლების) განახლებით დასაბამი მიეცეს ახალ ჰუმანიზმს.

საბოლოოდ, უსაფრთხოებისა და მშვიდობის თემა გარემოზე ზრუნვაში იყრის თავს.

მშვიდობა ღვთისგან ნაბოძებია, მაგრამ ადამიანებისთვის იგი სერიოზული გამოწვევაა, რადგან მუდმივ ზრუნვას მოითხოვს. მშვიდობას მოიტანს მხოლოდ შრომა ინტეგრირებული განვითარებისთვის, ამბობს პაპი და დაუსახელებლად ხაზს უსვამს 2017 წლის 1 იანვრიდან ძალაში შესული ახალი დიკასტერიის მნიშვნელობას.

თავისი მიმართვის ბოლოს პაპმა, წმინდა საყდრისა და სახელმწიფო სამდივნოს სახელით, დამსწრე ელჩებს აღუთქვა განუხრელი თანამშრომლობა მათთან, ვინც კონფლიქტის გადაჭრას ესწრაფვის და დახმარების გაწევა მათთვის, ვინც გასაჭირშია.

“მშვიდობა თქვენდა!… გულითადი მოლოცვა და საუკეთესო სურვილები თქვენ ოჯახებსა და ქვეყნებს,”

ამის შემდეგ პაპი ინდივიდუალურად მიესალმა ელჩებს. დაუწერელი კანონის მიხედვით, ელჩები ერთი, ან ორი წუთით ჩერდებიან პაპთან და ადგილს უთმობენ მომდევნოს. მე, რასაკვირველია, მივულოცე ახალი წელი საქართველოს მოსახლეობისა და მთავრობის, ასევე უწმიდესის სახელით. საპასუხოდ, პაპმა მადლობაო და ორჯერ წარმოთქვა ეს ფრაზა: “პატრიარქი ილია ღვთის კაცია”. მადლობის მეტი რა მეთქმოდა.

რომაული კურიის რეფორმისათვის

რომაული კურიის წევრებისთვის განკუთვნილ წინასაშობაო მიმართვაში პაპმა ფრანცისკემ  რეფორმის სახელმძღვანელო პრინციპები ჩამოაყალიბა. ქრისტეშობა, პაპის სიტყვებით, შეგვახსენებს უფლის სიყვარულით სავსე თავმდაბლობას. სანიმუშოდ პაპი ფრანცისკე დაესესხა მამა მათე უპოვარს, ბევრისთვის სულიერი ცხოვრების განმაახლებელს კოპტურ ეკლესიაში (გარდ. 2006, მისი მოძღვრება, განსაკუთრებით სახელმწიფოსა და ეკლესიის გაყოფის აუცილებლობაზე, ზოგიერთისთვის საკამათოა): “უფალო, ნუ მოგვაკლებ შენს გამოცხადებას, რათა შენი ბავშვობის ძალით შევძლოთ ჩვენი პატივმოყვარეობის დაძლევა. შენი სიმდაბლის გამოცხადებამ მიიზიდოს ეკლესია და მთელი სამყარო”.

იმისათვის, რომ რომაული კურია უძრავ ბიუროკრატიულ აპარატად არ გადაიქცეს, პაპის თქმით, მას ესაჭიროება მუდმივი განახლება, როგორც ცოცხალ ორგანიზმს. რეფორმის სიახლე ყველას  უნდა მისწვდეს, განსაკუთრებით ღარიბებსა და საზოგადოების მიერ გარიყულებს. რეფორმას ესთეტიკური მნიშვნელობა კი არ უნდა ჰქონდეს, გალამაზებას კი არ უნდა ესწრაფვოდეს, არამედ ნაკლოვანებების აღმოფხვრას. რეფორმა მხოლოდ მაშინ იქნება ფასეული, თუ ის კურიაში ხალხის გარდაქმნას შეუწყობს ხელს და მიზნად არ დაისახავს მათ შეცვლას. მომსახურე პერსონალისთვის მხოლოდ ცოდნის გაღრმავება არ კმარა, სულიერი განახლებისკენ სწრაფვაც საჭიროა.

პაპი ფრანცისკე არც იმას გამორიცხავს, რომ განხორციელების პროცესში რეფორმა ჯანსაღ წინააღმდეგობას წააწყდეს.

რეფორმის გასატარებლად პაპმა 12 სახელმძღვანელო პრინციპი ჩამოყალიბა: ინდივიდუალური პასუხისმგებლობა, სამოძღვრო პასუხისმგებლობა, მისიონერული სულისკვეთება, თვალსაჩინო ორგანიზაცია/წესრიგი, ფუნქციების გადანაწილების გაუმჯობესება, მოდერნიზაცია ანუ “დროის ნიშნების’” შემეცნება, სიფხიზლე, სინოდალურობა (გარდა პირველადი მნიშვნელობისა, აქ საყურადღებოა სახელმწიფო სამდივნოს გამაერთიანებელი როლი დიკასტერიებთან მიმართებაში), საყოველთაობა, ანუ ხელდაუსხმელთა და ქალთა როლის გაზრდა ეკლესიის ცხოვრებაში, პროფესიონალიზმი და გამჭრიახობა. ამასთანავე, პაპი მნიშვნელობას ანიჭებს რეფორმის განხორციელებისას ინდივიდუალურისა და საერთო-საზიაროს ურთიერთდამოკიდებულებას. რომაული კურია თანამშრომლობის, ლოცვისა და სიყვარულის განსახიერება უნდა იყოს.

როგორც ეს პაპის სიტყვაშია მოცემული, რომაულმა კურიამ რეფორმისკენ უკვე გადადგა რამდენიმე მნიშვნელოვანი ნაბიჯი. დასახელებულია 2013 წლის 13 აპრილიდან დღემდე განხორციელებული ცვლილებები, რომელთა უმეტესობა ფინანსური ხასიათის რეფორმას ეხება.

2013 წლის 13 აპრილი – შეიქმნა კარდინალთა საბჭო, თავდაპირველად 8, ხოლო 2014 წლის 1 ივლისიდან 9 წევრის შემადგენლობით (C9). იგი მოქმედებს როგორც პაპის მრჩეველთა საბჭო ეკლესიის მმართველობის განახლების საკითხებთან დაკავშირებით.

24 ივნისი – შეიქმნა სპეციალური კომისია წმინდა საყდრის ეკონომიკური და ფინასნური აქტივობების სახარებისეულ პრინციპებთან შესაჯერებლად.

11 ივლისი – პაპის ბრძანება: კრიმინალური აქტივობის საწინააღმდეგოდ ვატიკანის ქალაქ-სახელმწიფოს იურისდიქციული და სასამართლო ავტორიტეტების დასახელება.

18 ივლისი – შეიქმნა წმინდა საყდრის საორგანიზაციო და ეკონომიკური პრობლემების შემსწავლელი კომისია (COSEA), რომელსაც კარდინალთა საბჭოსთან ერთად ევალება ინფორმაციის შეგროვება და ანალიზი.

8 აგვისტო – პაპის ბრძანება: შეიქმნა ფულის გათეთრების საწინააღმდეგო ფინანსური უსაფრთხოების კომიტეტი, ძირითადად ტერორიზმისა და იარაღის გავრცელების აღკვეთასთან დაკავშირებით.

15 ნოემბერი – პაპის ბრძანება: პაპ ბენედიქტე მეთექვსმეტის მიერ, ფინანსური გამჭვირვალობის მიზნით 2010 წელს დაარსებული  ორგანოს (Financial Intelligence Authority) განახლება.

2014 წლის 24 თებერვალი – პაპის ბრძანება: ეკონომიკური საკითხების საბჭოს, რომელშიც 15 კარდინალი მონაწილეობდა, ჩაენაცვლა ახალი საბჭო (Secretariat for the Economy and the Council for the Economy) აუდიტის ფუნქციით.

22 მარტს – შეიქმნა პაპის კომისია მცირეწლოვანთა დაცვისათვის.

8 ივლისს – პაპის ბრძანება: წმინდა საყდრის მფლობელობაში არსებული ძეგლები ახლადშექმნილ ეკონომიკურ საბჭოს გადაეცა.

2015 წლის 22 თებერვალი – ახლადშექმნილი ეკონომიკური სააგენტოების წესდება დამტკიცდა.

27 ივნისი – პაპის ბრძანება: შეიქმნა კომუნიკაციების საბჭო, რომელშიც გაერთიანდა აქამდე არსებული ყველა  საკომუნიკაციო უწყება.

6 სექტემბერი – საკომუნიკაციო უწყების წესდება დამტკიცდა.

15 აგვისტო – პაპის ბრძანება: ქორწინების კანონიკური მხარის რეფორმა, რომელიც სჯულის კანონის კოდექსში და აღმოსავლურის სჯულის კანონის კოდექსში შევიდა.

2016 წლის 4 ივნისი – პაპის ბრძანება: ეპისკოპოსების მიერ მცირეწლოვანთა და მოწყვლადთა მიმართ დანაშაულის უგულებელყოფის აღკვეთა.

15 აგვისტო – პაპის ბრძანება: ახალი დიკასტერიის შექმნა, ხელდაუსხმელთა, ოჯახისა და სიცოცხლისათვის.

17 აგვისტო – პაპის ბრძანება: ახალი დიკასტერიის შექმნა, ადამიანის ინტეგრირებული განვითარებისათვის, ძალაში შევა 2017 წლის იანვრიდან. აქ გაერთიანდა 4 დიკასტერია: -სამართლისა და მშვიდობის, -პასტორალური ზრუნვის, -მიგრანტებისა, ლტოლვილებისა და ჯანდაცვის მუშაკების, -საქველმოქმედო Cor Unum.

18 ოქტომბერი – დამტკიცდა  სიცოცხლის დაცვის შესახებ პაპის საბჭოს წესდება.

პაპის ეს სიტყვა რომაული კურიის მიმართ გამსჭვალულია თავმდაბლობის სულისკვეთებით, მსმენელს მოუწოდებს თავი დააღწიოს განდიდებისა და პატივმოყვარეობის მავნე სენს.

შობა-ახალი წელი წმინდა საყდარში

გასაკვირი არაა, რომ 2017 წლის გარიჟრაჟზე პაპი ფრანცისკეს გზავნილები მშვიდობისკენ მოუწოდებს. წმინდა პეტრეს ტაძარში აღვლენილ ღამის ლიტურგიაზე უმაღლესი პონტიფექსი განმარტავს მოციქული პავლეს სიტყვებს: “გამოჩნდა ღვთის მადლი, ყველა ადამიანის მხსნელი” (ტიტე 2:11). ამ ყრმის შობამ ხილული გახადა ღვთის სიყვარული, ამ ღამით მოეფინა სამყაროს ღვთის დიდება, სიხარული და სინათლე. ღვთის ბაგაში შობით ღმერთმა ადამიანებს საკუთარი დამდაბლება ახლადგაჩენილი ბავშვის სისუსტით გამოუცხადა. სახარება გვამცნობს ღვთის ამქვეყნად მოვლენის პარადოქსს არა ძლევამოსილი მმართველის სახით, არამედ ჩვილის უმწეობით ბაგაში.

შობის დღეებში ყველაზე მეტ გამოწვევას ველით დაუბადებელი და მოწყვლადი, მშიერი და იარაღასხმული ბავშვებისგან.

იესოს ბაგაში შობასა და ჯვარცმით მის პურად და ღვინოდ გარდაქმნას სიყვარული აკავშირებს, რომელიც ადამიანების გულში მშვიდობასა და სინათლეს ნერგავს.

“მოდით, მივუახლოვდეთ ღმერთს, რომელიც ჩვენ გვიახლოვდება. მოდით, მზერა შევაჩეროთ აკვანზე და ჩვენს წარმოსახვაში განვაახლოთ ქრისტეს შობა: სინათლე და სიმშვიდე, უკიდურესი სიღარიბე და უარყოფა. მოდით, მწყემსებთან ერთად მივეახლოთ ნამდვილ შობას, იესოსთან მივიდეთ ჩვენი გაუცხოებითა და მოუშუშებელი ჭრილობებით, ჩვენი ცოდვებით. მაშინ იესოში შევიმეცნებთ შობის ჭეშმარიტ სულისკვეთებას, ღვთის სიყვარულის მშვენიერებას. მოდით, ბაგაში, მარიამთან და იოსებთან ერთად, შევჩერდეთ იესოს, სასიცოცხლო საზრდელად მოვლენილის წინაშე. მისი თავმდაბალი და უშრეტი სიყვარულის შემეცნებით, ვუთხრათ, გმადლობ, რადგან ეს ყოველივე ჩემთვის გააკეთე.”

25 დეკემბერს პაპი, ჩვეულებისამებრ, მიმართავს მთელ სამყაროსა და ქალაქ რომს – Urbi et Orbi. “ბედნიერ შობას გისურვებთ! დღეს ეკლესია კიდევ ერთხელ გაოცდება ღვთისმშობელთან, იოსებთან და მწყემსებთან ერთად, ბაგაში ახლადგაჩენილი ბავშვის, მხსნელი იესოს შემყურე. “საკვირველი მრჩეველი, საუკუნო მამა, მთავარი მშვიდობისა” (ესაია 9:6), მისი ძალა სიყვარულია და არა ამქვეყნიური ძლიერება. ჯვარცმითა და მკვდრეთით აღდგომით იგი დასაბამს აძლევს ამქვეყნად ღვთის სასუფეველს, სამართლიანობისა და მშვიდობის სასუფეველს.

“დიდება მაღალთა შინა ღმერთსა, მშვიდობა ქვეყნად და კაცთა შორის სათნოება.” (ლუკა 2:14) დღეს ეს სიტყვები სამყაროს ყველა კუთხეში გაისმის, მაგრამ განსაკუთრებულ მნიშვნელობას იძენს იქ, სადაც მშვიდობისთვის ზრუნვას ომისა თუ კონფლიქტის მოტანილი იარებისთვის თავი ვერ გაურთმევია. უპირველეს ყოვლისა, ალეპო, სადაც ამ უკანასკნელ დროს ყველაზე საშინელი ბრძოლები და სისხლისღვრა მიმდინარეობს. საერთაშორისო თანამეგობრობამ აქტიურად უნდა ეძიოს გამოსავალი, რათა ქვეყანაში სამოქალაქო ცხოვრება აღდგეს.

მშვიდობიან ცხოვრებას ელიან წმინდა მიწის მკვიდრნი, ერაყის, ლიბიისა და იემენის მოსახლეობა. ნიგერია, სამხრეთ სუდანი, კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა სასწრაფოდ საჭიროებს ძალების მობილიზაციას ტერორიზმთან გასამკლავებლად, შუღლის დასაძლევად.

აღმოსავლეთ უკრაინის მოსახლეობა იტანჯება კონფლიქტის შედეგებით, რასაც ბოლო უნდა მოეღოს უახლოეს მომავალში.

კოლუმბიასა და ვენესუელაში დიალოგისა და შერიგების აუცილებლობა მყისიერია.

მშვიდობიან თანაცხოვრებას ეძიებენ მიანმარსა და კორეის ნახევარკუნძულზე.

მშვიდობას ელიან მიგრანტები და ლტოლვილები, ბავშვობას მოკლებული ბავშვები.

“მოდით, ამ სიხარულით სავსე დღეს, ყველანი დავფიქრდეთ იმ ყრმის შობაზე, ვინც იმედი ჩაგვისახა. მისი მადლითა და ჩვენი ქმედებით დავამოწმოთ მშვიდობა და თანაგრძნობა. ბედნიერი შობა!”

2017 წლის 1 იანვარს პაპმა ფრანცისკემ  მშვიდობის დღედ გამოცხადების ორმოცდაათი წელი აღნიშნა.

მშვიდობის დღის გამოცხადება პაპი პავლე მეექვსის სახელს უკავშირდება. სამოციან წლებში, “რკინის ფარდისა” და ატომური ომის საშიშროების პირობებში, მშვიდობის თემა კათოლიკე ეკლესიაში განსაკუთრებულ კონტექსტში განიხილებოდა. მიუხედავად ამისა, პავლე მეექვსე აღნიშნავდა, რომ კაცობრიობის პროგრესის ერთადერთი გზა მშვიდობაზე გადის.

კათოლიკე ეკლესია სამშვიდობო ქმედებაში (Peacebuilding) ძალადობის აქტიური უარყოფით მონაწილეობს, რაც აისახება მისი საერთაშორისო თანამეგობრობაში ჩართვითა და საერთაშორისო ორგანიზაციებში მონაწილეობით. ზნეობრივი ნორმების მისადაგებით იგი ძალის გამოყენებას ეწინააღმდეგება. ეკლესიისთვის  განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს მათეს სახარებიდან მთის ქადაგებას (5:3-10), სადაც იესო მშვიდობას ძალადობის უარყოფით ქადაგებს. მიუხედავად იმისა, რომ ამგვარი მიდგომა პოლიტიკური და რელიგიური ლიდერებისთვის სერიოზული გამოწვევაა, პაპის აზრით, მათი მოვალეობაა, მშვიდობისთვის სწორედ ასე იღვაწონ.

საზოგადო მშვიდობის საწყისი კი ოჯახია, სადაც დაუშვებელია ძალადობა.

პაპი ფრანცისკე თხოვნით მიმართავს თავის სამწყსოს, ძალადობის ნაცვლად მიმართონ გულწრფელ დიალოგს,  იზრუნონ განიარაღებისა და ატომური იარაღის აკრძალვისათვის.

ომითა და კონფლიქტით, ტერორიზმითა და ტრაფიკინგით, გარემოს უგულებელყოფით დანაწევრებულ სამყაროს მხოლოდ მშვიდობიანი პოლიტიკა გაამთელებს. თავად იესო ძალადობით სავსე სინამდვილეში ცხოვრობდა, მაგრამ მხოლოდ მშვიდობიან გამოსავალს ქადაგებდა, მტრის სიყვარულს (მათე 5:44), მოღალატე ქალის შენდობას (იოანე 8:1-11), მახვილის გადაგდებას (მათე 26:52).

პაპი ეკლესიას თხოვნით მიმართავს, მშვიდობის მისაღწევად ძალადობის უარმყოფელ ყველა ღონეს მიმართოს. 1 იანვრიდან მას ამაში დაეხმარება ახალი დიკასტერია – “ადამიანის ინტეგრირებული განვითარებისათვის”.

პაპი თავის გზავნილს ასრულებს სიტყვებით 2016 წლის სექტემბერში ქ. ასიზიში გამართულ ფორუმზე (“THIRST FOR PEACE: Religions and cultures in dialogue”) წარმოთქმული სიტყვიდან: “თუ ღმერთს ლოცვით მივმართავთ, არაფერია შეუძლებელი. თითოეული ადამიანი შეიძლება მშვიდობის შემოქმედი გახდეს.” აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ პაპისთვის ლოცვის აღვლენა მხოლოდ სიტყვას არ წარმოადგენს, არამედ სიტყვის მყისიერად საქმედ გარდაქმნას.

 

ღარიბთა და უსახლკაროთა მონაწილეობით მოწყალების საიუბილეო წლის დასრულება

კვირას, 13 ნოემბერს, წმინდა საყდარმა დაიწყო მოწყალების საიუბილეო წლის დასრულების აღნიშვნა. კათოლიკე ეკლესიებში, ყველგან მსოფლიოში, გრადა რომის წმინდა პეტრეს ბაზილიკისა, სპეციალური ღვთისმსახურებით დაიხურა ე.წ. „წმინდა კარი“. წმინდა პეტრეს ბაზილიკაში კარი დაიხურება 20 ნოემბერს. განვლილი საიუბილეო წლის მანძლზე ვატიკანს 20.4 მილიონი მომლოცველი ესტუმრა.

საკვირაო ლიტურგიის შემდგომ „ანჯელუსის“ ლოცვაში პაპმა ფრანცისკემ აღნიშნა, რომ მოწყალების საიუბილეო წელმა გვიბიძგა, მზერა ზეციური სამეუფოსკენ მიგვეპყრო და ამასთანავე, გვიბიძგა, რომ დავფიქრებულიყავით მომავლის აშენებაზე დედამიწაზე, აწმყოს ევანგელიზაციაზე ისე, რომ ხსნა ყველასთვის იყოს შესაძლებელი.

საიუბილეო წელი, როგორც წესი, 25-50 წლის დაშორებით ცხადდება, ან რაიმე განსაკუთრებული თარიღის აღნიშვნისას. მეოცე საუკუნეში საიუბილეოდ გამოცხადდა 1933, როგორც ქრისტეს აღდგომიდან 1900 წელი, ხოლო 1983, როგორც 1950 წელი. 2000 წელი პაპმა იოანე პავკლე მეორემ დიდ საიუბილეო წლად გამოაცხადა ქრისტეს შობის აღსანიშნავად.

მოწყალების წლის დახურვასთან დაკავშირებით, ეკლესიის თაოსნობით, რომის წმინდა პეტრეს ბაზილიკაში აღვლენილ საკვირაო საღვთო ლიტურგიას დაესწრო ევროპისა და აფრიკის ქვეყნებიდან სპეციალურად ამ დღეებისთვის ჩამოსული 6000-მდე ღარიბი და უსახლკარო ადამიანი. მანამდე, პარასკევს პაპი შეხვდა 4000-მდე ღარიბსა თუ უსახლკაროს და ასე მიმართა: „თქვენ სახარების გულში ხართ!“.

პაპის საკვირაო ქადაგებაში ნათქვამია, რომ ამქვეყნიური ცხოვრების ყველაზე დიდი სიმდიდრეა ღმერთი და მოყვასი, რადგან სხვა ყველაფერი, თვით ეს ბაზილიკაც, წარმავალია. ჩვენი დროის „სულიერი სკლეროზის ნიშანია მხოლოდ ნივთების მიმართ ინტერესი და არა მოყვასისა. ჩვენი ეპოქის ტრაგიკული წინააღმდეგობრიობაა, რომ პროგრესისა და შესაძლებლობების ზრდასთან ერთად, რაც თავისთავად დადებითი მოვლენაა, იკლებს იმ ადამიანთა რიცხვი, ვისთვისაც ამას სარგებლობა მოაქვს. მშვიდობა ვერ იქნება დალხენილთა სახლებში იმ დრომდე, ვიდრე ყველას სახლში არ სუფევს სამართალი“. პაპმა მოუწოდა საზოგადოებას, ნუ გაემიჯნებიან ღარიბებს, როგორც საზოგადოების უსარგებლო ფენას, ხოლო თავად ღარიბებს გამოუცხადა, რომ ეს მათი დღეა, რადგან მათი მეშვეობით ყველას ეძლევა საშუალება დაინახოს ის, რასაც ღმერთი ხედავს. ლაზარესგან პირის შექცევა ღვთისგან განდგომაა (ლუკა 16:19-21). „დაე, თავლი აგვეხილოს ჩვენს მოყვასზე, განსაკუთრებით მათზე, ვინც დავიწყებული და გარიყულია, ჩვენს კარს მომდგარ ლაზარეზე. ..მსურს ეს დღე გამოვაცხადო ღარიბთა დღედ. წმინდა ლორენცოც ამას გვასწავლის, რომაელი მოწამე. ვიდრე მას სიცოცხლეს გამოასალმებდნენ, მთელი ქონება ღარიბებს გაუნაწილა, რომელთაც მან ეკლესიის სიმდიდრე უწოდა… დაე, უფალმა მოგვანიჭოს უნარი, რომ შიშის გარეშე მივაპყროთ მზერა იქითკენ, სადაც ჭეშმარიტი საუნჯეა“.

როგორც ბრიტანული გამოცემა „Guardian” აღნიშნავს, დღეს პაპის გზავნილი, ღარიბთა გამოსარჩლება, უფრო დატვირთულია, ვიდრე ის სხვა დროს იქნებოდა.

რომის პაპი ფრანცისკეს ვიზიტი შვედეთის ქალაქ ლუნდში

პაპი ფრანცისკეს ვიზიტი ლუნდში (31 ოქტომბერი – 1 ნოემბერი 2016), უკანასკნელი წლების ეკლესიათა შორის ურთიერთობის თვალსაზრისით, ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მოვლენაა. პონტიფექსი გაემგზავრა ევროპის ყველაზე დიდ ლუთერულ ქვეყანაში რეფორმაციის 500 წლისთავის მოსახსენებლად (Commemoration).

შვედეთის ლუთერული ეკლესია სახელმწიფო ეკლესიას წარმოდგენდა 1593 წლიდან 2000 წლამდე, როდესაც მოხდა ეკლესიისა და სახელმწიფოს ფორმალური განცალკევება.

ლუნდში პაპის სტუმრობას წინ უძღვოდა გრძელვადიანი მოსამზადებელი პერიოდი. დაახლოებით 2010 წლიდან ლუთერელთა მსოფლიო ფედერაცია (Lutheran World Federation – ეკლესიათა მსოფლიო საბჭოს ორგანიზაცია, რომელიც ფართო მასშტაბის სოციალურ პროექტებს ახორციელებს მესამე სამყაროს ქვეყნებსა და კონფლიქტურ ზონებში. რეზიდენციით ჟენევაში) ემზადებოდა რეფორმაციის 500 წლისთავის აღსანიშნავად, ხოლო დანარჩენი არარეფორმისტული სამყარო, ძირითადად კათოლიკეები, ეძებდნენ გზას, რომ ეს თარიღი შესაბამისად აღენიშნათ. ქრისტიანები, რომელთა ეკლესიას გამოეყო ქრისტიანთა ერთი ჯგუფი იმ მიზნით, რომ სახარებისეული სწავლება დაეცვათ მათ (რომის) ეკლესიაში არსებული დარღვევებისგან, რეფორმაციის 500 წლისთავის აღნიშვნამ სერიოზული გამოწვევის წინაშე დააყენა. იოლი არ იყო მართებული პასუხის მონახვა იმ პირობებში, როდესაც, უკანასკნელი 50 წლის მანძილზე რომის ეკლესიამ ყველა სხვა ეკლესიასთან, მათ შორის ლუთერელებთან, დაამყარა საურთიერთო ფორმატი ისე, რომ არც რელატივიზმის მსხვერპლი გამხდარა და არც საკუთარი პრიორიტეტებისა, როგორც პეტრეს მემკვიდრე ეკლესია (თვით-რეფლექსიის მიხედვით, პირველი ეკლესია). ამ ვითარებაში ეკლესიათა გაყოფის საიუბილეო თარიღის აღნიშვნაც უმართებულო იქნებოდა და ამ თარიღის უყურადღებოდ დატოვებაც. ამდენად, რეფორმაციის 500 წლისთავის აღსანიშნავად მოინახა ეკლესიურ-ლიტურგიკული მოხსენიება.

2013 წელს გერმანიაში გამოიცა კრებული სახელწოდებით „კონფლიქტიდან ერთობამდე”, რომელმაც დიდი წვლილი შეიტანა ლუნდში გამართული ეკუმენური ღონისძიების ორგანიზაციაში. კრებულში გაანალიზებულია მარტინ ლუთერის  მისწრაფება ეკლესიის ე.წ. „კლერიკალიზმისგან” წმენდის თაობაზე, რაც საეკლესიო განხეთქილებას არ ითვალისწინებდა. ამ ეტაპზე, ეკლესიებს შორის 50-წლიანმა დიალოგმა იმის წინაპირობა შექმნა, რომ ეკლესიების წინამძღოლები ამ თარიღს ერთად მოიხსენიებენ და დღევანდელი სამყაროს გამოწვევებს ერთად უსწორებენ თვალს.

31 ოქტომბერს მალმოს საერთაშორისო აეროპორტში გამართული ოფიციალური დახვედრის ცერემონიის შემდეგ, პაპი ფრანცისკე ქალაქ ლუნდში გაემგზავრა, სადაც ლუთერელების მსოფლიო ფედერაციის პრეზიდენტ ეპისკოპოს მუნიბ იუნანთან (იორდანიის ლუთერული საეპისკოპოსო რეზიდენციით იერუსალიმში) და იმავე საერთაშორისო ორგანიზაციის გენერალურ მდივან პასტორ მარტინ იუნგესთან (ლუთერული ეკლესია ბრაზილიაში) ერთად ეკუმენური ლოცვა ჩატარდა.

ეკუმენური მსახურების შემდეგ, პაპმა ფრანცისკემ და ეპისკოპოსმა მუნიბ იუნანმა საერთო დეკლარაციას მოაწერეს ხელი, სადაც სიამაყით აღინიშნება ეკლესიების მიერ განვლილი ორმოცდაათწლიანი დიალოგი, რომელმაც “გვასწავლა, რომ ჩვენ უფრო მეტი რამ გვაერთიანებს, ვიდრე გვაშორებს”, – ნათქვამია დეკლარაციაში. მიუხედავად იმისა, რომ შეუძლებელია წარსულის შეცვლა, შესაძლებელია, ტრანსფორმაცია იმისა, რა და როგორ გვახსოვს. იმის ცოდნით, რომ ჩვენ განსხვავებულად ვამოწმებთ სახარებას, ჩვენ დასაბამს ვაძლევთ იმ ერთობის გაღრმავებას, რომელიც (ერთმანეთის) ნათლობის აღიარებით იწყება.

ეკლესიათა შორის ერთობის გაღრმავება, უპირველეს ყოვლისა, გულისხმობს თანამშრომლობას  სამართლიანობისათვის, ძალადობის წინააღმდეგ, ლტოლვილთა ცხოვრების შესამსუბუქებლად, – ნათქვამია დეკლარაციაში.

იმავე დღეს ლუნდის სამეფო სასახლეში პაპი ფრანცისკე მიიღეს შვედეთის მეფემ კარლ გუსტავ მეთექვსმეტემ და დედოფალმა სილვიამ. შვედეთის მეფემ და დედოფალმა მონაწილეობა მიიღეს ეკუმენურ მსახურებაში (დედოფალი სილვია მონაწილეობს წმინდა საყდართან არსებული სოციალურ მეცნიერებათა აკადემიის მიერ ტრეფიკინგის საკითხებზე გამართულ შეხვედრებში).

რომში დაბრუნებისას თვითმფრინავში გამართულ პრეს-კონფერენციაზე პაპმა აღნიშნა, რომ ლუნდის ვიზიტი იმდენადაა მნიშვნელოვანი, რამდენადაც ეს იყო საეკლესიო, ეკუმენური მოგზაურობა.

1 ნოემბერს კათოლიკე ეკლესია ყველაწმიდის დღესასწაულს აღნიშნავს. სწორედ ამ დღეს, ქალაქ მალმოს კათოლიკე მოსახლეობასთან ერთად, პაპმა წირვა აღასრულა ღია სტადიონზე.

პაპმა ლიტურგიის დროს მოიხსენია ორი შვედი წმინდანი, მეთოთხმეტე საუკუნის წმინდა ბრიგიტა (ცნობილია, როგორც ევროპის ერთ-ერთი მფარველი წმინდანი) და მეოცე საუკუნის წმინდა მერი ელიზაბეტი (ჰესელბლადი), შერაცხული ამ წლის დასაწყისში. ორივეს მაგალითი დღეს მნიშვნელოვანია, როგორც ღარიბთა და უპოვართა განმკითხველების.

ამავე კონტექსტში პაპი ფრანცისკე ინსტაგრამზე აქვეყნებს: “წმინდანები თავიანთი ცხოვრებით აღგვაფრთოვანებენ, ხოლო ღვთის წინაშე მათი შეწევნით ჩვენც ვხდებით მოწამეობის ღირსნი. დამხარება გავუწიოთ ერთმანეთს მოწამეობის გზაზე“.

შვედეთის კათოლიკე ეკლესია 113 000-მდე წევრს ითვლის. კათოლიკე მღვდლის, მამა ემანუელსონის სიტყვებით, დღეს შვედეთში პრობლემას წარმოადგენს არა ეკლესიებს შორის დიალოგი, არამედ სახარებასა და შვედეთის საზოგადოებას შორის დიალოგი.

ვიზიტის ფარგლებში პაპმა საქებარი სიტყვა არ დაიშურა შვედეთის მიერ ლტოლვილებისთვის აღმოჩენილი დახმარების მიმართ. ასევე, ყურადღება გაამახვილა, რომ მისასალმებელია ქვეყნების მიერ იმდენი ლტოლვილის მიღება, რამდენის ინტეგრაციის უნარი შესწევს ამა თუ იმ საზოგადოებას.

ლუთერის საეკლესიო რეფორმას უკავშირდება ევროპის ერთ-ერთი ყველაზე სისხლიანი პერიოდი, ოცდაათწლიანი ომი (1618-1648). რეფორმაციის 500 წლისთავის მოხსენიების კონტექსტში უნდა მოიაზრებოდეს პაპი ფრანცისკეს მოწოდება, შეუნდონ ერთმანეთს წარსულის შეცდომები. ცხადია, პონტიფექსის მიერ “შენდობის“ თხოვნა ეკლესიურ-ლიტურგიკული ცხოვრებისთვის ნიშანდობლივი „მონანიების“ (ბერძნ. მეტანოია) გამოძახილია. სხვაგვარად იგი გაუგებარია.

პაპი ფრანცისკეს ადგილობრივი მასპინძელი ლუნდში გახლდათ შვედეთის პირველი ქალი მთავარეპისკოპოსი ანტი ჯაკელენი (Antje Jackelén), შვედეთის ეკლესიის (Church of Sweden), ევროპის ყველაზე დიდი ლუთერული დენომინაციის წინამძღოლი. პაპმა და მთავარესპიკოპოსმა ქრისტესმიერი სიყვარულითა და ამბორით მოიკითხეს ერთმანეთი.

ცხადია, ამასთან დაკავშირებით ჟურნალისტებმა თვითმფრინავში გამართულ პრეს-კონფერენციაზე პაპს შეკითხვით მიმართეს, თუ რას ფიქრობს იგი ქალთა ხელთდასხმის საკითხზე  კათოლიკე ეკლესიაში. პაპმა ფრანცისკემ გაიმეორა პაპი იოანე პავლე მეორის სიტყვები ქალთა ხელთდასხმის შეუძლებლობაზე, თუმცა იქვე აღნიშნა კათოლიკე ეკლესიის ორი განზომილება: პეტრე და მარიამი. ეკლესიის საიდუმლოს ასახსნელად კათოლიკური ტრადიცია მარიამს მოციქულებზე მეტ მნიშვნელობას ანიჭებს. პაპის სიტყვებით, ქალი ბევრ რამეს მამაკაცზე უკეთ უძღვება, მაგრამ, პეტრეს კათედრის ტრადიციით, ქალის ფუნქცია ეკლესიაში ემიჯნება მამაკაცისას.

1 სექტემბერი – გარემოზე ზრუნვისთვის ლოცვის საერთაშორისო დღე

2015 წლის 6 აგვისტოს, ფერისცვალების დღესასწაულზე, პაპმა ფრანცისკემ 1 სექტემბერი გარემოზე ზრუნვისთვის ლოცვის საერთაშორისო დღედ გამოაცხადა. გუშინ წმინდა პეტრეს ბაზილიკაში ჩატარდა საღამოს ლოცვა პაპის მონაწილეობით. გუშინვე ვატიკანის პრესსამსახურის საპრესკონფერენციო დარბაზში გაიმართა ვატიკანთან აკრედიტირებული ჟურნალისტებისთვის  პაპის საპირველსექტემბრო გზავნილის განხილვა.

ერთ წელზე მეტი გავიდა Laudato Si-ის გამოქვეყნებიდან. ალბათ, ძნელია მოინახოს დოკუმენტი, რომელიც მას კონკურენციას გაუწევს პოპულარობისა და საზოგადოების სხვადასხვა სექტორის მობილიზაციის თვალსაზრისით. იგი მონათულია, როგორც ‘ახალი ცივილიზაციისკენ მოწოდება’, და ‘უკანასკნელი დროის ყველაზე მნიშვნელოვანი დოკუმენტი’.[1]

ვფიქრობ, ქართული სიტყვა „გარემო“ მხოლოდ ნაწილობრივ გადმოსცემს სათქმელს, რადგად უფრო ზუსტი შესატყვისი იქნებოდა „ქმნილება“ (Creation), რომელშიც უკვე ჩადებულია შესაქმის აქტი, ღვთის მიერ მისი არაფრისგან შექმნა. კათოლიკეთა და მართმლმადიდებელთა დამოკიდებულება გარემოს მიმართ სწორედ ამ ხედვას ეფუძნება. იმის გათვალისწინებით, რომ ქართულ ენაში დამკვიდრებულია „გარემო“. ამ ორს მონაცვლეობით მივმართავ.

მაშ, კათოლიკე ეკლესიაში 1 სექტემბერი გარემოზე ზრუნვისთვის ლოცვის საერთაშორისო დღედაა გამოცხადებული. როგორც თავად უმაღლესი პონტიფექსი ბრძანებს, მან გაიზიარა შარშან,  Laudato Si -ის პრეზენტაციის დროს, მართლმადიდებელი მიტროპოლიტისა და დიდი ღვთისმეტყველის იოანე ზიზიულასის შეთავაზება, რომ 1 სექტემბერი ეკლესიას გამოეცხადებინა როგორც Day of Creation (სიტყვა-სიტყვით თარგმნისას „ქმნილების დღე“).

პაპის ახალი გზავნილი გარემოს დაცვასთან დაკავშირებით ეხმიანება შარშანდელ ცირკულარულ წერილს და მის რამდენიმე მნიშვნელოვან თემას კვლავ აჟღერებს. გარდა ამისა, წლევანდელი გზავნილი, შარშანდელისგან განსხვავებით, დიდ ადგილს უთმობს კონსტანტინოპოლის პატრიარქების დემეტრესა და ბართლომეს მიერ ამ მიმართულებით გაწეულ საქმიანობას. Laudato Si- ში მართლმადიდებელი ეკლესიის მხოლოდ ერთ ადგილას მოხსენიების, ხოლო ეკლესიათა მსოფლიო საბჭოს არმოხსენიების გამო, მეც გამოვთქვი გულისტკივილი. ათწლეულებია, რაც კონსტანტინოპოლის საპატრიარქო და ეკუმენური თანამეგობრობა სერიოზულ მუშაობას აწარმოებენ მორწმუნეთა შეგნების ასამაღლებლად. საინტერესოა, რომ პაპის ახალი გზავნილის ენაც, ძალიან ახლოსაა მართლმადიდებლების მიერ „ქმნილებაზე“ ზრუნვის დისკურსთან.

პატრიარქ დემეტრესა და პატრიარქ ბართლომეს დამსახურების გარდა, პაპის გზავნილი აღწერს, თუ როგორ შემოვიდა საეკლესიო ცნობიერებაში ისეთი ცნება, როგორიცაა Time for Creation/ “ქმნილებისთვის განკუთვნილი დრო”. 2008 წელს, რუმინეთის ქალაქ სიბიუში ჩატარდა ევროპის მესამე ეკუმენური ასამბლეა, სადაც ეკლესიები შეთანხმდნენ, რომ 1 სექტემბრიდან (მართლმადიდებელ ეკლესიაში კალენდარული წლის დასაწყისი და კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს მიერ ინიცირებული გარემოზე ზრუნვის დღე) 4 ოქტომბრის ჩათვლით (კათოლიკე ეკლესიაში წმინდა ფრანცისკე ასიზელის ხსენების დღე) პერიოდი “ქმნილებისთვის განკუთვნილ დროდ” გამოცხადდეს. პაპის გზავნილი, ასევე, მიუთითებს ეკუმენური მოძრაობის მიერ ჩატარებულ დიდ სამუშაოზე გარემოს მიმართ სამართლიანი ქმედების მხრივ. პაპი ხაზს უსვამს იმ გარემოებას, რომ ქრისტინებსა და სხვა რელიგიების წარმომადგენლებს თავისუფლად შეუძლიათ თანადგომა და თანამშრომლობა ჩვენი საერთო სახლის სასარგებლოდ. “ჩვენ უნდა გავერთიანდეთ დედამიწის მიმართ გულმოწყალების გამოხატვაში და საერთო ძალებით ვიზრუნოთ სამყაროზე, სადაც ერთად ვცხოვრობთ.”

1 სექტემბრის გზავნილს პაპი ფრანცისკე უწოდებს “ამ პლანეტაზე მცხოვრებ ყველა ადამიანთან” დიალოგის განახლებას. ღმერთმა აყვავებული ბაღი გვიბოძა, ჩვენ კი იგი დავაბინძურეთ და სანაგვედ ვაქციეთ. არ უნდა უგულებელვყოთ ის საშიშრობა, რაც ჩვენი პლანეტისთვის ეკოსისტემების განადგურებას  მოაქვს.

Laudato Si-ის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი თემაა, ეგრეთ წოდებული, ინტეგრალური ეკოლოგია, რაც გულისხმობს, რომ ბუნების კრიზისი საზოგადოების კრიზისის პარალელურად მიმდინარეობს, “რადგან ყველაფერი ერთმანეთთანაა დაკავშირებული” (137). ადამიანმა არასწორად გაიაზრა ბიბლიის (დაბ. 2:15) მოწოდება, რომ სამყარო მას ეძლევა მოსახმარად და საზრუნავად. “მეტი მოხმარება და ნაკლები ზრუნვა – ცოდვაა”, ამბობს პაპი ფრანცისკე. ყველამ  უნდა მოვინანიოთ, კონკრეტული ნაბიჯებით ეკოლოგიურ მონანიებამდე მივიდეთ.

ამ მხრივ, კათოლიკეებისა და მართლმადიდებლების ხედვა ერთიანია, გარემოში მიმდინარე კრიზისი, მეტწილად, ადამიანის უპასუხისმგებლობის შედეგია, იმის დავიწყებაა, რომ ღმერთმა ადამიანი ბუნების მხოლოდ მომხმარებლად კი არა, მის მცველად და მზრუნველად დააყენა. პაპი ადამიანის ცოდვას სამგანზომილებიან ჭრილში ხედავს: ქმნილების, ღარიბთა და მომავალი თაობის მიმართ ჩადენილ ცოდვად.

დღეს გაბატონებული ცხოვრების წესი სიხარბესა და მოგებაზეა დამყარებული, ამიტომ, ჩვენი ვალია, რომ მოვინანიოთ, რაც ჩვენი საერთო სახლის მიმართ შეგვიცოდავს. გარემოს მიმართ ჩადენილი ცოდვა ჩვენს ძმებსა და დებზეც ვრცელდება, რისი აღიარება და აღსარება ჩვენი მოვალეობაა, ამბობს პაპი ფრანცისკე.

პაპის გზავნილი ყველას მოუწოდებს ცხოვრების სტილში თუნდაც პატარა ცვლილებების შეტანისკენ. ბუნებაში მიმდინარე კრიზისის შეჩერებას ეს პატარა ცვლილებებიც შეუწყობენ ხელს. “საზოგადოებასა და კულტურაში არ უნდა მძლავრობდეს მოკლევადიან ან მსწრაფლ ფინანსურ მოგებაზე თუ ელექტორატის გულის მოსაგებაზე დაფუძნებული აზროვნება.” ჩვენ საერთო სიკეთის თანამონაწილენი ვართ, რაც, გარემოზე ზრუნვასაც გულისხმობს. პაპს შემოაქვს ისეთი ცნება, როგორიცაა “ეკოლოგიური დავალიანება”. გლობალური ჩრდილოეთი გლობალური სამხრეთის მიმართ ვალშია,  განვითარებადი ქვეყნები და ღარიბი მოსახლეობა მეტ ყურადღებას იმსახურებენ, როგორც ფინანსური თვალსაზრისით, ასევე ტექნიკური დახმარების მხრივ. “ჩვენი საერთო სახლის დაცვა მოითხოვს მზარდ გლობალურ კონსენსუსს.” იმედია, რომ 2015 წლის დეკემბერში პარიზში კლიმატური ცვლილებების საერთაშორისო შეხვედრაზე მიღებული მდგრადი განვითარების მიზნები (იმავე წლის სექტემბერში ჩამოყალიბებული), აიძულებს მთავრობებს, მეტი პასუხისმგებლობით მოეკიდონ გარემოზე ზრუნვას. ეს უკანასკნელი უპირველესად მოქალაქეობრივი ვალდებულებაა, მაგრამ მთავრობების აქტიურობაც აუცილებელია.

“არაფერი გვაკავშირებს ღმერთთან მეტად, ვიდრე გულმოწყალება; უფლის მოწყალებითაა, რომ ჩვენ ცოდვა მოგვეტევება და მისი სახელით სიკეთის კეთება შეგვიძლია.” მოწყალების გარეშე საქმიანობა მკდარია. (იაკობი 2:17) რადგან გლობალიზაციის პირობებში სიღარიბის ახალი ფორმები იჩენს თავს, შემოქმედებითი მიდგომა გვმართებს საქველმოქმედოდ ახალი, პრაქტიკული ფორმების შემუშავებისას. პაპის სიტყვებით, მათეს 25-ე თავში (42-44) ჩამოთვლილი მოწყალების ექვს სახეობას მივუმატოთ მეშვიდე – ჩვენს საერთო სახლზე ზრუნვა.

[1] პირველი დახასიათება მიეწერება ფრანგ ფილოსოფოსს ედგარ მორინს, ხოლო მეორე ბილ მაკიბენს.

http://www.news.va/en/news/presentation-of-pope-francis-message-of-day-of-pra

2016 წლის 4 სექტემბერს კათოლიკე ეკლესია წმინდანად შერაცხავს დედა ტერეზას (1910 – 1997)

2016 წლის 4 სექტემბერს კათოლიკე ეკლესია წმინდანად შერაცხავს დედა ტერეზას (1910 – 1997) დედა ტერეზა (აგნეს გონზა ბოიაჯიუ)  ნეტართა რიცხვს 2003 წლის 19 ოქტომბერს შეუერთდა პაპ იოანე პავლე მეორის თაოსნობით, წმინდანად მის შერაცხვას კი პაპი ფრანცისკე აღასრულებს. ამას წინათ ვატიკანის საინფორმაციო წყაროებში გამოჩნდა ეს აზრი, რომ დედა ტერეზა ახლანდელი პონტიფექსის საღვთისმეტყველო ხედვის ცხოვრებაში განხორციელების საუკეთესო მაგალითია.

გარდა იმისა, რომ დედა ტერეზას სახელი საყოველთაოდაა ცნობილი, მას რამდენიმე ქევეყანა ეცილება: დაიბადა სკოპიეში, დღევანდელ მაკედონიაში, ალბანელების ოჯახში, 18 წლიდან ცხოვრობდა ინდოეთში. შესაბამისად, რამდენიმე ქვეყნის მოქალაქეობაც ჰქონია.  1979 წელს დედა ტერეზას მიენიჭა ნობელის მშვიდობის პრემია.

დედა ტერეზას წმინდანთა დასთან შეერთება წლის ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანესი მოვლენაა ვატიკანში. წმინდა საყდართან საქართველოს საელჩო, თავის მხრივ, ეხმიანება ამ მოვლენას დედა ტერეზას საქართველოში ჩამოსვლასთან დაკავშირებული ფაქტების გახსენებით.

1989 წლის 9 აპრილს, თბილისში, რუსთაველის გამზირზე, საქართველოს სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აღდგენის მოთხოვნით მიმდინარე მრავალათასიანი, მშვიდობიანი საპროტესტო აქცია საბჭოთა კავშირის სადამსჯელო სამხედრო ნაწილებმა ჯავშანმანქანების, ცეცხლსასროლი იარაღის, სასანგრე ნიჩბებისა და მომწამვლელი გაზის გამოყენებით დაარბიეს, რომლის შედეგად დაიღუპა 21 მშვიდობიანი მოქალაქე, მათ შორის 17 ქალი, ხოლო, ქიმიური ნივთიერებებით მოწამვლის შედეგად ჰოსპიტალიზებული იქნა ასობით ადამიანი.  (საქართველოს რესპუბლიკის უზენაესმა საბჭომ საქართველოს დამოუკიდებლობის აღდგენის აქტი ტრაგედიიდან ორი წლის თავზე, 1991 წლის 9 აპრილს, მიიღო).

9 აპრილის ტრაგედიამ ქართველი ერის ცხოვრებაში ბევრი რამ განსაზღვრა. მშვიდობიანი დემონსტრანტების წინააღმდეგ იარაღისა და მომწამლავი გაზის გამოყენება, რომელსაც სრულიად უდანაშაულო 21 ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, უმძიმეს გამოფხიზლებად იქცა საქართველოში, სადაც დამოუკიდებლობის სურვილი არ შეესაბამებოდა  მოსახლეობის მზადყოფნას ამგვარი პასუხისმგებლობისთვის. 9 აპრილიდან მოკიდებული უფრო ნათლად გამოიკვეთა არა მხოლოდ საბჭოთა კავშირის შემადგენლობიდან გამოსვლის სირთულე, არამედ საბჭოთა სისტემის მსხვრევის პროცესში გადარჩენისაც.

1989 წლის 22 ივნისს თბილისში ჩამოდის დედა ტერეზა იმ მიზნით, რომ 9 აპრილს დაშავებულები მოინახულოს, ხოლო გარდაცვლილებს პატივი მიაგოს. აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ 1989 წლის ივნისში საქართველოში საბჭოთა ხელისუფლებაა – კომუნისტური მმართველობა, ხოლო წმინდა საყდართან დიპლომატიური ურთიერთობა დამოუკიდებელმა საქართველომ მხოლოდ 1992 წელს დაამყარა.

ეს იყო დედა ტერეზას მესამე ჩამოსვლა საბჭოთა კავშირში, 1986 წელს მან მოინახულა ჩერნობილის მსხვერპლნი, 1988 წელს სპიტაკის მიწისძვრის მსხვერპლნი, ხოლო 1989 წელს 9 აპრილის ღამეს დაშავებულნი ანუ საბჭოთა ძალოვანი სტრუქტურების მსხვერლნი, რასაც, ყველაზე მეტად, ხელი შეუწყო მშვიდობის კომიტეტმა. შესაძლოა, ის არეულობა, რაც საქართველოში 1989 წელს სუფევდა, იმ დროს ისე კარგად არ აღიქმებოდა, როგორც ახლა, თუნდაც, დედა ტერეზას საქართველოში ჩამოვლასთან დაკავშირებულ დეტალებში.

საბჭოთა კავშირში არსებობდა ეგრეთ წოდებული მსოფლიოს მშვიდობის დაცვის კომიტეტის დაქვემდებარებული ორგანო, რომელიც 1949 წელს შეიქმნა. საბჭოთა კავშირისთვის იგი, უპირველეს ყოვლისა, დასავლეთთან ურთიერთობის ფრონტალურ ორგანოს წარმოადგენდა. საინტერესოა, რომ ეს ორგანო გმობდა ნატოს მიერ ატომური იარაღის ევროპაში განთავსებას, მაგრამ თავად მიესალმებოდა საბჭოთა კავშირის მიერ, თავდაცვის მიზნით, ატომური იარღის წარმოებას. აი, სწორედ, ამ ორგანიზაციის თაოსნობით, როგორც ირკვევა, დედა ტერეზა მიიწვიეს საქართველოში (საქართველოში მშვიდობის დაცვის კომიტეტის თავმჯდომარე იყო პროფესორი ალექსანდრე ალექსიძე).

გაზეთ კომუნისტის 1989 წლის 25 ივნისის გამოშვება აქვეყნებს სტატიას ‘დედა ტერეზა თბილისში’, ფოტოზე პირველ პლანზეა დედა ტერეზა და კათოლიკოს-პატრიარქი ილია მეორე. სტატია აღწერს ‘უძლურთა, მარტოხელათა, მოხუცთა და ბავშვთა განმკითხავ’ დედა ტერეზასა და გულმოწყალე დების ჩამოსვლას საქართველოში. როგორც გაზეთი გვატყობინებს, დედა ტერეზამ ჟურნალისტებთან საუბარში განაცხადა, რომ ერთადერთი, რაც გულმოწყალების დებს აინტერესებდათ, გაჭირვებულებისთვის ურვის შემსუბუქება იყო.  იმავე წელს გულმოწყალე დების სამი ცენტრი გაიხსნა საბჭოთა კავშირის ტერიტორიაზე: მოსკოვში, ერევანსა და თბილისში. 1999 წლიდან გულმოწყალების დები ქუთაისში, ბათუმსა და გორშიც გამოჩნდნენ.

ერთი ეპიზოდის გახსენება შეიძლება, რომელიც ჟურნალისტ თამარ ჩიქოვანისთვის 2003 წლის ოქტომბერში რეჟისორ თამარ დულარიძის მიერ მიცემულ ინტერვიუში დასტურდება. დები პიტრებისთვის, რომელთაც დედა ტერეზაზე დოკუმენტური ფილმი გადაიღეს, თამარ დულარიძეს საჩუქრად მიურთმევია ქართული ხალხური სიმღერები ჰამლეტ გონაშვილის შესრულებით. ფირფიტაზე პირველი სიმღერა ‘ურმული’ ყოფილა. დებ პიტრებს ეს ფირფიტა გადაუციათ დედა ტერეზასთვის, რომელიც ‘ურმულის’ გაგონებაზე აცრემლებულა და უკითხავს, ეს კაცი რომელ ეკლესიაში გალობსო. მერე უთხრეს, რომ სიმღერა იმ ქვეყნიდან იყო, სადაც მას 9 აპრილს დაშავებული ხალხი ელოდა.

ეკლესიოლოგია დიგიტალურ ეპოქაში

აგვისტოს დასაწყისში დავესწარი ძალიან საინტერესო კონფერენციას: “ეკლესიოლოგია დიგიტალურ ეპოქაში”.

2010 წლიდან მოყოლებული, ამერიკის შეერთებული შტატების კათოლიკური უნივერსიტეტების თაოსნობით, ყოველ ზაფხულს იწვევენ ღვთისმეტყველებს შეხედულებათა გასაზიარებლად დიგიტალური კომუნიკაციების შესახებ. ეს ბოლო ორი-სამი წელია, მოწვეულთა შორის მართლმადიდებლებიც გამოჩნდნენ, ძირითადად, ამერიკის შეერთებული შტატებიდან.

2016 წლის შეხვედრა კალიფორნიის შტატის სანტა კლარას უნივერსიტეტში გაიმართა. რამდენიმე მოხსენება დიგიტალურ ეპოქაში რელიგიური განათლების საკითხებს მიეძღვნა. თეოლოგიური ფაკულტეტები ფართოდ იყენებენ დისტანციურ სწავლებას, განსაკუთრებით, პროფესიული მომზადების ამაღლების მიზნით. შექმნილია მეტად სრულყოფილი პროგრამები, ლექტორისა და რამდენიმე ათეული სტუდენტის მაღალხარისხიანი ინტერაქტიური ჩართულობით. ისიც აღინიშნა, რომ მომავალში კიდევ უფრო მეტი გამოყენება ექნება დისტანციურ სწავლებას, რადგან სწავლის გადასახადი უკიდურესად მაღალია, ხოლო სტუდენტური საცხოვრებლები კი – ძვირი. ეს ჩემთვის საკამათო საკითხია. ჩემს ცხოვრებაში რამდენიმე მასწავლებელთან პირისპირ გატარებული საათები იმდენად ძვირფასია, რომ ამ ურთიერთობის ვირტუალურ სივრცეში გადატანა მიჭირს. თუმცა, ვინ იცის, როგორ შეცვლის, რა სიმაღლეზე აიყვანს ტექნოლოგია ადამიანთა შორის ურთიერთობას.

მოხსენების მოსამზადებლად რაღაცები კი წავიკითხე, მაგრამ რამდენი რამ ყოფილა დაწერილი! კონფერენციაზე ჩემი მოწვევა, ალბათ, იმ ფაქტმა განსაზღვრა, რომ ვაქვეყნებ ხოლმე სტატიებს ეკლესიოლოგიის საკითხებზე.რაც შეეხება ტექნოლოგიებს, მხოლოდ მომხმარებელი ვარ, თან ბაზისური. მიუხედავად ამისა, დიგიტალურ კომუნიკაციებს ძალიან დიდი დრო და ენერგია ეთმობა როგორც ჩემს პროფესიულ, ასევე პირად ცხოვრებაში.

კონფერენციისთვის მზადებისას დიგიტალურ ეპოქაში თეოლოგიის ‘ბედის’ გზის მაჩვენებლად ავირჩიე კათოლიკე იეზუიტი მღვდლის ანტონიო სპადაროს წიგნი “კიბერთეოლოგია”. წიგნში განხილულია როგორც საბაზისო ლიტერატურა, ასევე, სხვა მნიშვნელოვანი თემებიც. როგორც მოსალოდნელი იყო, სამოძღვრო ღვთისმეტყველებაში დიგიტალური კომუნიკაციის მნიშვნელობა ერთხმადაა აღიარებული. საკმაოდ ბევრია დაწერილი, ასევე, გამოყენებით თეოლოგიაზე (Applied theology), საკომუნიკაციო საშუალებების გამოყენებაზე რელიგიური ტექსტების ანალიზისას, ასევე, კომუნიკაციაზე როგორც ღვთისმეტყველების კონტექსტზე. ეკლესიოლოგია არსად ჩანდა.

თავიდან ვიფიქრე, ვნახავ, თუ ეკლესიის ოთხი ნიშნიდან – ერთი, წმინდა, კათოლიკე და სამოციქულო – მესამეზე შეიძლება რეფლექსია-მეთქი, მაგრამ ვერაფერი შევძელი. მეორე მცდელობა იყო (რომელიც ნახევრად წარმატებით დასრულდა, უბრალოდ მესამემ გადამიბირა და ბოლომდე ვეღარ მივადევნე თვალი), ამერჩია თემა: თეოლოგიური განმარტებები როგორც კომუნიკაცია. მაგალითისთვის შევარჩიე გრიგოლ ღვთისმეტყველის ხუთი საღვთისმეტყველო ქადაგება (28-32), სადაც იგი ცდილობს მრევლს განუსაზღვროს ღმერთი (თუ მამა ღმერთი), ძე ღმერთი, სულიწმინდა. რასაკვირველია, გრიგოლ ნაზიანზელი ხიბლში არ ვარდება და, მიუხედავად ბიბლის ენობრივი ქსოვილის უზადო გამოყენებისა, უარყოფს ნებისმიერ კონკრეტულობას, – იგი კატაფატიკას მსწრაფლ ცვლის აპოფატიკით. ქრისტიანებისთვის სულ არაფრის თქმა არ ეგების. მიუხედავდ იმისა, რომ ღმერთი ცნების დონეზე ვერ გადმოიცემა, მასზე არც აბსტრაქტული საუბარი არ გამოდგება. ბიბლიური გამოცხადება გვიჩვენებს, თუ რა არის ღმერთი, ამბობს ნაზიანზელი, ისეთი გამოცხადებები, როგორიც იყო აბრაამი, იაკობი, ელია, პეტრე, ისაია, იეზეკიელი. “ინტელექტუალურ ცნობისმოყვარეობას საზღვარი არ აქვს” (28, 21), ხოლო ამ გზით მიღებული ცოდნა გარკვეულწილად გვაახლოებს ჭეშმარიტებასთან. თუ გონების ნაცვლად რწმენა გაგვიძღვება, მაშინ… ნაზიანზელი გარკვეულ ინტელექტუალურ საზრდოს აწვდის მრევლს (თუ ეს ქადაგებები, მართლაც, ზეპირად წარმოსათქმელად და მოსასმენად იყო განკუთვნილი), მაგრამ მერე ურჩევს, ნუ ეცდებიან, გონებაში მოაქციონ ღვთის გამოუთქმელობა. თეოლოგიის კომუნიკაციის ხაზი, მგონია, რომ ნამდვილად გამოიკვეთა, მაგრამ ეკლესიოლოგიამდე მაინც ვერ მივედი. ვნახოთ, ეგებ, ოდესმე მივაღწიო…

მესამე მცდელობა, იმედი მაქვს, უფრო ახლოსაა ჩემს საძიებელთან.

პირველი, რაც ეკლესიოლოგიასა და დიგიტალურ კომუნიკაციებს შორის გამოიკვეთა, ორივესთვის გამოცდილების უდიდესი მნიშვნელობაა. ცხადია, ორივეს შესახებ ცოდნას წიგნებითა თუ სხვა გზებით ვიძენთ, მაგრამ როგორც ეკლესიის, ასევე დიგიტალური კომუნიკაციის შესაბამისი ცოდნა გამოცდილებითია.

მეორე, დიგიტალური კომუნიკაცია კათოლიკე ეკლესიაში მისი სწავლების ნაწილია. პაპის პავლე VI-ის მიერ 1967 წელს დაარსებულია კომუნიკაციის საერთაშორისო დღე. მას შემდეგ, პაპები ამ დღეს აღნიშნავენ (კათოლიკეებისადმი) საყოველთაო მიმართვებით, საუბრობენ როგორც თანამედროვე კომუნკაციების მნიშვნელობაზე, ასევე, მისგან მომდინარე გამოწვევებზე ეკლესიის ცხოვრებაში. ყოველივეს ამის ფონზე, რას უნდა ნიშნავდეს, რომ პაპი ბენედიქტე XVI სოციალური მედიის მომხმარებელი გახდა, ხოლო პაპი ფრანცისკე – ინსტაგრამისა? აი, სწორედ ამ გადმოსახედიდან დაიბადა კითხვა, რა მიმართებაშია დღეს კათოლიკურ ეკლესიოლოგიასთან დიგიტალური კომუნიკაცია, უფრო კონკრეტულად კი – სოციალური მედია?

თუ ღვთისმეტყველი, ნებისმიერ ტრადიციაში აღზრდილი, დღეს ვატიკანის სიახლოვეში იმყოფება, შეუძლებელია, არ დაინტერესდეს მაინც, – თუ მოხიბვლას გადაურჩა, – იმ მიმართულებით, საითაც პაპი ფრანცისკე წმინდა საყდარს მიუძღვის. ღოგორც თავადაც არაერთგზის აღუნიშნავს, მისი ეკლესიოლოგიური მიმართულება სრულ თანხმობაშია ვატიკანის მეორე კრებისა და მისი უშუალო წინამორბედები პაპების სულისკვეთებასთან. ამის შესახებ ამ ბლოგიდანაც შეიტყობდით და ამიტომ მხოლოდ ორიოდე სიტყვით მოგახსენებთ, რომ პაპი ფრანცისკეს მცდელობა მიმართულია კათოლიკე ეკლესიის კარის ფართოდ გასაღებად. იგი სამღვდელოებას მოუწოდებს, ეკლესიის ზღურბლს გადააბიჯონ და მრევლს მოუსმინონ. ამავე მიმართულებას ემოწმება უკანასკნელი ორი სინოდის (ოჯახის გამოწვევისადმი მიძღვნილი 2014 წლის ოქტომბრის რიგგარეშე და 2015 წლის ოქტომბრის რიგითი) შინაარსი და განხორციელების გზები. სწორედაც, აღნიშნულ ორ სინოდზე გამოყენებული მეთოდოლოგია, ვფიქრობ, ასახავს დიგიტალური ეპოქის გავლენას. ჩემს მოხსენებაში ვეცადე, მეჩვენებინა დიგიტალური ეპოქის ყველაზე ნიშანდობლივი მახასიათებლის, ე.წ. ‘მონაწილეობითი კულტურის’ (Participatory culture) გავლენა კათოლიკე ეკლესიის მიერ უკანასკნელ ორ სინოდზე გამოყენებული მთოდოლოგიაზე.

მაშ ასე, სინოდის გახსნისთანავე, პირველი, რაც პაპმა ითხოვა მონაწილეებისგან, საკუთარი აზრის თავისუფლად გამოთქმა იყო, უშიშრად და გულწრფელად. სინოდს, რომელიც ოჯახის საკითხს ეძღვნებოდა, რამდენიმე წყვილი ესწრებოდა. 2014 წელს გამართული მსჯელობის შედეგი თანდართული კითხვებით განსახილველად დაეგზავნა კათოლიკე ეკლესიის სტრუქტურებს (ეპისკოპოსთა საბჭო, რომის კურის დიკასტერიები და სხვა) ყველა ქვეყანაში. წესით, ამ სტრუქტურების მეშვეობით შეკითხვებზე პასუხი უნდა გაეცათ სამრევლოებს. ალბათ, არსებობს სტატისტიკა, თუ რამდენმა ადამიანმა მიიღო მონაწილეობა და უპასუხა შეკითხვებს, მაგრამ აქ იმდენად რიცხვებს არ აქვს მნიშვნელობა, რამდენადაც მიმართულებას.

აი, რას ამბობს პაპი ფრანცისკე ეპისკოპოსთა სინოდის 50 წლისთავის აღსანიშნავად 2015 წლის 17 ოქტომებრს:

“სინოდალური ეკლესია ისაა, რომელიც ყურს უგდებს, რომელიც აცნობიერებს, რომ ‘ყურის დაგდება’ უფრო მეტია, ვიდრე მოსმენა. <ადამიანები> ერთმანეთისგან ვსწავლობთ ორმხრივი ყურის დადგებისას… ეპისკოპოსთა სინოდზე მიმდინარეობს იქ თავმოყრილი საეკლესიო ცხოვრების ყველა ასპექტისთვის ყურის დაგდება. სინოდის პროცესი იწყება ღვთის ხალხისთვის ყურის დაგდებით. …. სინოდის საშუალებით ეპისკოპოსები მოქმედებენ, როგორც მთელი ეკლესიის ჭეშმარიტი მცველები, ინტერპრეტატორები და მოწმეები; <სინოდის საშუალებით> ეპისკოპოსები გაიაზრებენ, თუ რა ცვლილებებია საზოგადოებრივ აზრში.”

ჩემი აზრით, საოჯახო ცხოვრების დღევანდელი გამოწვევების ფონზე აღნიშნული მეთოდი ეკლესიოლოგიური განზომილებისაა, იგი ემსახურება პაპი ფრანცისკეს მისწრაფებას, გააფართოვოს სინოდალურობის მნიშვნელობა იმდენად, რომ ქრისტეს სხეული მთლიანად, ან რაც შეიძლება მეტი ოდენობით მონაწილეობდეს საეკლესიო ცხოვრების მოსაფიქრებელ პროცესებში.

კათოლიკეთა სინოდალობა ან კრებსითობა ხელდაუსხმელთა მონაწილეობას არ ითვალისწინებს, მაგრამ ეკლესიის შვილთა პასუხებისთვის ყურის დაგდება და ამ გზით მათი ერთგვარი მონაწილეობა, შესაძლოა, იმითაც იყოს ნაკარნახევი, რომ დღეს საზოგადოების ძალიან დიდი ნაწილი “მონაწილეობითი კულტურის” მატარებელია: სოციალური მედიაა ჩვენი ცხოვრების ნაწილი თუ ჩვენ ვართ სოციალური მედიის ნაწილი, საკამათო საკითხია.

საერთომართლმადიდებლური (წმინდა და დიდი) კრება კუნძულ კრეტაზე

15 ივნისს, საერთომართლმადიდებლური წმინდა და დიდი კრების დაწყებამდე კუნძულ კრეტაზე, წმინდა საყდართან საქართველოსა და რუმინეთის საელჩოების თაოსნობით რომის ერთიანობის ცენტრმა (Centro Pro Unione) უმასპინძლა შეხვედრას, რომლის მიზანი იყო კრებაზე წარდგენილი დოკუმენტების განხილვა. რასაკვირველია, ორიოდე თვის წინ, როდესაც ამ შეხვედრის მიზანი განისაზღვრა, ვერავინ წარმოიდგენდა, თუ როგორ განვითარდებოდა მოვლენები.

კრების შესახებ ადრეც მოგახსენეთ ამ ბლოგის მეშვეობით (14 იანვარი). ჩემი აზრი კრების აუცილებლობის შესახებ არ შეცვლილა. მჯერა, რომ მართლმადიდებლური ერთიანობა იმდენად საკვანძო საკითხია ეკლესიის ცხოვრებაში, რომ უმისობა მხოლოდ საზიანო და შემაფერხებელია.

სიცხადისთვის შეგახსენებთ ორიოდე მნიშვნელოვან ფაქტს. დღეს, თეორიულად, 14 ავტოკეფალური ეკლესია (ავტოკეფალია, იგივე თვით–მოწყობა) წარმოადგენს ერთმანეთის მიერ აღიარებულ მართლმადიდებელ იურისდიქციებს. (ასევე, არსებობს რამდენიმე ნაწილობრივ აღიარებული იურისდიქცია.) კრეტის კრებაში მონაწილეობისთვის ემზადებოდა 14 იურისდიქცია, მათ შორის საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია. უკანასკნელი საეკლესიო კრება, რომელსაც საერთო მართლმადიდებლური მნიშვნელობა მიენიჭა, იყო ნიკეის მეორე კრება 787 წელს.

მართლმადიდებელთა ერთიანობის მოთავეა კონსტანტინოპოლის ადგილობრივი ეკლესიის მეთაური, 325 წელს ნიკეის კრების მიერ მისთვის მინიჭებული ‘უპირატესობის პატივის’ მიხედვით.

ახალი საერთო მართლმადიდებლური კრებისთვის მზადებას გასული საუკუნის 60-იან წლებში საფუძველი ჩაუყარა კონსტანინოპოლის პატრიარქმა ათენაგორამ. მიუხედავად რამდენიმე შეხვედრისა, ათწლეულების მანძილზე ვერ მოხერხდა კრების დანიშვნა. 2008  წელს, ავტოკეფალური ეკლესიების მეთაურები კონსტანტინოპოლში შეიკრიბნენ კრების შესახებ მსჯელობის გასაახლებლად, ხოლო 2014 წლის შეხვედრაზე  კრების ჩატარების თარიღად დასახელდა 2016 წელი.

თავდაპირველად, საერთო მართლმადიდებელი კრების ჩატარება გადაწყვეტილი იყო წმინდა ირინეს ტაძარში, თურქეთში, სადაც გაიმართა უკანასკნელი კრება მერვე საუკუნეში. 2016 წლის თებერვალში, თურქეთისა და რუსეთის სახელმწიფოებს შორის შექმნილი დაძაბულობის გამო, კრების ჩატარება გადაწყდა საბერძნეთში, კრეტის კუნძულზე, რომელიც კონსტანტინოპოლის იურისდიქციაშია.

2016 წლის იანვარში შამბეზიში, ჟენევა (კონსტანტინოპოლის საპაქტრიარქო) 14 ავტოკეფალური ეკლესიის მეთაური შეიკრიბა. ისინი შეთანხმდნენ, კრეტის კრებაზე განეხილათ მხოლოდ ექვსი დოკუმენტი. ასევე, მიიღეს გადაწყვეტილებები კრების ჩატარების წესების შესახებ. მოსამზადებელ პერიოდში საპოლემიკო თემების რიცხვი ბევრად მეტი იყო, მაგრამ, სხვადასხვა მიზეზის გამო, გამორიცხვის მეთოდით, რამდენიმე თემა შეირჩა. სწორედ, ამ ექვსი დოკუმენტის განხილვა შევთავაზეთ წმინდა საყდართან რუმინეთის ელჩთან ერთად რომის ერთიანობის ცენტრის დირექტორს მამა ჯაკომო პუგლიზის. ერთიანობის ცენტრი ინტერესით მოეკიდა ამ წინადადებას და ჩვენც, მის განსახორიცელებლად, მცირე პროექტი შევიმუშავეთ. შეხვედრაზე თანამომხსენებლად მოვიწვიეთ რომის წმინდა თომა აქვინელის უნივერსიტეტის პროფესორი დიმიტრიოს კერამიდასი და სამი სტუდენტი პაპის უნივერსიტეტებიდან: მარიუშ ალექსანდრუ, ნიკოს პაპაქრისტუ და დიაკვანი ლეონიდე ებრალიძე. ამგვარმა არჩევანმა შესაძლებლობა მოგვცა მართლმადიდებლურ ერთიანობაზე მხოლოდ დოკუმენტების განხილვით კი არ გვემსჯელა, არამედ ერთიანი მართლმადიდებლური სულისკვეთება დაგვედასტურებინა. ნამდვილად ვერ წარმოვიდგენდი, თუ დღეს ამ სულისკვეთებას უფრო მეტის თქმა მოუწევდა, ვიდრე პროექტის ჩასახვისას იყო გათვალისწინებული. ექვსი მომხსენებელი ოთხი ავტოკეფალური ეკლესიისა (კონსტანტინოპოლი, რუმინეთი, საქართველო, საბერძნეთი) და სამი კულტურული კონტექსტის (ბერძნები, რუმინელები, ქართველები) წარმომადგენლები გახლდით. მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენს მიერ დოკუმენტების შეფასების მეთოდი და ენა (ნაწილმა ინგლისურად ვისაუბრეთ, ნაწილმა იტალიურად), განსხვავდებოდა, შესაშური იყო ეკლესიის მორწმუნეთა წიაღში  მართლმადიდებლური ერთიანობის დამაჯერებლად გამოხატვა, რომლის დადასტურებაც, ზოგჯერ, უმაღლესი საეკლესიო ავტორიტეტის დონეზე უფრო რთულია.

ჩვენეული შეფასებები ასე გამოიყურებოდა:

თეოლოგიის დოქტორი, პროფესორი ბოგდან ტატარუ-კაზაბანი – დოკუმენტი დიასპორის შესახებ; თეოლოგიის დოქტორი პროფესორი დიმიტრიოს კერამიდასი  – დოკუმენტი მართლმადიდებელი ეკლესიის მისიის შესახებ დღეს; ამ სტრიქონების ავტორი – მართლმადიდებლების დამოკიდებულება სხვა ქრისტიანებთან; პაპის აღმოსავლური ინსიტუტის სტუდენტები მარიუშ ალექსანდრუ (დოგმატიკური ღვთისმეტყველების სტუდენტი) და  დიაკვანი ლეონიდე ებრალიძე (ლიტურგიკული ღვთისმეტყველების სტუდენტი) – ქორწინებისა და მარხვის დოკუმენტები; წმ. გრიგოლის უნივერსიტეტის საეკლესიო კომუნიკაციის ფაკულტეტის სტუდენტმა ნიკოს პაპაქრისტუმ (ბერძნულენოვანი საეკლესიო ვებგვერდ ‘ამენ’-ის ავტორი) ისაუბრა საერთო მართლმადიდებლური კრების მომზადების პროცესის საკომუნიკაციო მეთოდებზე.

ყველა მომხსენებელმა თავისებურად გამოხატა მხარდაჭერა  საერთო მართლმადიდებლური კრების ჩატარებისა და მართლმადიდებელი ეკლესიის ერთობის  მიმართ. შეხვედრის ეს გზავნილი დღეს, როდესაც დიდი კრება მცირე სინაქსმა ჩაანაცვლა, როდესაც 14 ავტოკეფალური ეკლესიიდან ოთხი არ თუ ვერ გაემგზავრა შეხვედრაზე, რაც თავისთავად იქნებოდა ნიშანი მართლმადიდებელი ეკლესიის ერთიანობისა, ყველაზე მნიშვნელოვანი აღმოჩნდა.

რასაკვირველია, დოკუმენტების განხილვა, თავისთავად, ძალიან საინტერესო იყო. თავად დოკუმენტების მიმართ კრიტიკული მოსაზრება არაერთგზის გამოითქვა მართლმადიდებელი საეკლესიო ავტორიტეტებისა თუ საუნივერსიტეტო ღვთისმეტყველების მიერ, ზოგჯერ ურთიერთგამომრიცხავი შეფასებებით.  ამ შემთხვევაშიც მომხსენებლებმა კონსტრუქციული შეფასებებით გამოავლინეს ის სირთულეები, რაც მართლმადიდებლური სწავლების საყოველთაოდ გაზიარებას ზოგჯერ წინ ეღობება. ცხადია, მართლმადიდებლებს მსოფლიოს არცერთ კუთხეში არ გააჩნიათ იმის პრობლემა, რომ დოგმატურ თუ სულიერი ცხოვრების საკითხებზე ერთობა დაადასტურონ. აზრთა სხვადასხვაობა თავს იჩენს  მაშინ, როდესაც, მართლმადიდებელი ეკლესიის სწავლების მიხედვით, სამყაროში ორიენტაციის საკითხი დგება: ურთიერთობა  არამართლმადიდებლებთან, გათვალისწინება სეკულარული სამყაროს ისეთი მონაპოვარისა, როგორიცაა ადამიანის უფლებების დაცვა, ეგრეთ წოდებული დიასპორის საკითხი ანუ რა მიმართებაშია ავტოკეფალური (იგივე ნაციონალური) ეკლესიის მიერ უცხოეთში დაარსებული ეპარქიები თუ სამრევლოები ‘დედა ეკლესიასთან’, როგორ ართმევს თავს დღეს ეკლესია შერეულ ქორწინებას, რას წარმოადგენს დღეს მართლმადიდებელისთვის მარხვის დაცვა სამყაროს ნებისმიერ ადგილას.

გამოსვლის ტექსტები სექტემბერში დაიბეჭდება ინგლისურ და იტალიურ ენაზე, რომის ერთიანობის ცენტრის მიერ.

შეხვედრამ ორ საათს გასტანა. დარბაზი სავსე იყო როგორც დიპლომატებითა თუ ღვთისმეტყველებით, უბრალო საკითხით დაინტერესებული პირებით. ამ უკანასკნელთაგან ზოგიერთმა  აღნიშნა, თუ რამდენად მნიშვნელოვანი იყო მათთვის კრების შინაარსის გაცნობა.

აქვე მინდა აღვნიშნო ჩემი პირადი გულისტკივილი, რომ საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია ვერ დაესწრება საერთო მართლმადიდებლურ შეხვედრას, რაც არ უნდა იყოს ამ შეკრების საბოლოო სტატუსი: წმინდა და დიდი კრება თუ მცირე შეკრება. როგორც მოგახსენეთ კრებასთან დაკავშირებით არ შემიცვლია შეხედულება, მართლმადიდებელი ერთიანობისთვის აუცილებელია მართლმადიდებელი ეკლესიოლოგიის უმთავრესი პრინციპის კრებსითობის ანუ სინოდალობის აღდგენა. ’აღდგენა’-თქო ვამბობ, რადგან ამ თორმეტი საუკუნის მანძილზე მართლმადიდებლები არ შეკრებილან იმ მიზნით, რომ საერთო გადაწყვეტილება მიეღოთ, ერთმანეთს როგორც მოდავე მხარეები კი არ დაუპირისპირდნენ, არამედ გულისხმიერად მოუსმინონ, საკუთარი ეროვნული ინტერესები საერთო მართლმადიდებლურ ჭრილში გაზომონ, ეკლესიის სწავლების წიაღში მსჯელობით საპასუხისმგებლო გადაწყვეტილებამდე მივიდნენ და ეს პასუხისმგებლობა ყველამ ერთნაირად გაიზიაროს. ეს ყოველივე კი მხოლოდ ურთიერთ პატივისცემის, სიყვარულისა და ლოცვის შედეგად შეიძლება განხორციელდეს.

ერთი კანონზომიერება გამოვლინდა საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის კრეტის კრებაში მონაწილეობაზე უარის თქმით. 1997 წელს, როდესაც საქართველოს მართლმადიდებელმა ეკლესიამ უარი განაცხადა ეკლესიათა მსოფლიო საბჭოს წევრობაზე, საერთო მართლმადიდებლური კრებისთვის მზადების პროცესი გამწვავებული იყო იმდენად, რომ 1999 წლიდან 2008 წლამდე ვერ მოხერხდა ავტოკეფალური ეკლესიების მეთაურების შეხვედრა. ამის მიზეზი, როგორც ამჯერად, ნაწილობრივ იურისდიქციული საკითხი იყო, ნაწილობრივ ვერ შეთანხმება ეკლესიის სწავლების დღევანდელ დღესთან მიმართებაზე. 90-იანი წლების დასასრულს გამწვავებულ მდგომარეობასთან გამკლავება საქართველოს მართლმადიდებელმა ეკლესიამ საერთო ქრისტიანული მოძრაობიდან გამოსვლით გადაჭრა.  ახლაც, როცა მართლმადიდებლური ერთიანობა, მოულოდნელად, გამწვავდა ავტოკეფალური ეკლესიების პასუხისმგებლობის გაზრდის ფონზე, საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია გამოეთიშა რბოლას. რატომ განუვითარდა ამ უძველეს და ბრძენ ეკლესიას ბრძოლიდან გამოთიშვის ინსტინქტი? გამოთიშვა თუ განზე გადგომა არც საკლესიო სწავლებით და არც დღევანდელი სამყაროს გადმოსახედიდანაა გამართლებული.

ფაქტობრივად, კრებაში მონაწილეობაზე უარის თქმის მიზეზად სახელდება კრებაზე განსახილველი დოკუმენტები, რომელთაც მოწონება არსად დაუმსახურებია. ეს ტექსტები შეირჩა, როგორც შედარებით იოლი თემები, საერთო მართმადიდებლური მსჯელობის, საპასუხისმგებლო გადაწყვეტილებების მიღების, კრებსითობის, სინოდალობის ახალი ეტაპის დაწყების მიზნით.

ვიცი, რომ ჩემს თვალსაზრისს საქართველოში ყევლა არ ეთანხმება. გაითვალისწინეთ, მეც ამ ეკლესიის შვილი ვარ და მისი ავ-კარგი ისევეა ჩემი სატკივარი, როგორც მათი, ვინც ჩემს ხედვას არ ეთანხმებით.

ვისწავლოთ ერთად საუბარი მაშინაც, როცა ჩვენი აზრები არ ემთხვევა. ღვთის ნებაა, რომ ჩვენ ერთი ცის ქვეშ გავჩნდით, ხოლო ერთსა და იმავე ეკლესიის წიაღში ხედვათა სხვადასხვაობა ჩვენი არჩევანია. პატივი მივაგოთ ერთმანეთის არჩევანს.

19 ივნისს, სულთმოფენობის დღესასწაულზე, ათი ავტოკეფალური ეკლესიის წარმომადგენლებმა  კუნძულ კრეტაზე, ჰერაკლიონის წმინდა მინას საკათედრო ტაძარში წმინდა ჟამისწირვა აღასრულეს. დღეს იწყება სამუშაო შეხვედრები. საინტერესოა, როგორ განვითარდება მოვლენები იმის ფონზე, რომ ანტიოქიის ეკლესიასა და იერუსალიმის საპატრიარქოს შორის გრძელდება იურისდიქციული პრობლემა, ბულგარეთისა და საქართველოს ეკლესიები განსახილველი დოკუმენტების მიუღებლობის გამო არ მონაწილეობენ, ხოლო მოსკოვის საპატრიარქო სხვა ადგილობრივი ეკლესიების არმონაწილეობის გამო არ მონაწილეობს.

მიუხედავად ამ რთული ხლართისა, არიადნეს ძაფს თუ მივყვებით, კრეტას ლაბირინთიდან სინათლეზე გამოსვლა არ გაგვიჭირდება.

რომის პაპის, მსოფლიო პატრიარქის და ათენის მთავარეპისკოპოსის ერთობლივი დეკლარაცია

16 აპრილს ეკლესიის სამი მეთაური, პაპი ფრანცისკე, პატრიარქი ბართლომე და მთავარეპისკოპოსი იერონიმე საბერძნეთის კუნძულ ლესბოსზე ჩავიდნენ, რათა 170 000 მდე ლტოლვილი, მიგრანტი და თავშესაფრის მაძიებელი მოენახულებინათ, გამამხნევებელი სიტყვა ეთქვათ და მსოფლიოს პოლიტიკური ლიდერებისა თუ საერთაშორისო ორგანიზაციებისთვის მოეწოდებინათ. ამისთვის მათ შეადგინეს ერთობლივი დეკლარაცია.

უკანასკნელ დროს განვითარებული ჰუმანიტარული კრიზისი – რელიგიური და ეთნიკური უმცირესობების დევნა, მათ შორის ქრისტიანთა მასობრივი გადაადგილება ახლო აღმოსავლეთში, ევროპის საზღვრებთან დაბანაკებული დევნილები – რელიგიური ლიდერების მხრივ განსაკუთრებულ ყურადღებას იმსახურებენ. 16 აპრილს კუნძულ ლესბოსზე შეხვედრა, ცხადია, მსოფლიო მედიის ცენტრში აღმოჩნდა. თუ რა შედეგს მოიტანს ეს შეხვედრა, ამის თქმა ძნელია. მიუხედავად ამისა, აღსანიშნავია ამ შეხვედრის რამდენიმე დადებითი მხარე.

კათოლიკე ეკლესიისთვის უცხო არაა საერთაშორისო თანამეგობრობისთვის მიმართვა. წმინდა საყდარი ყველა საერთაშორისო ორგანიზაციაში, ან წევრის სტატუსით მონაწილეობს ან დამკვირვებლის და თავის სიტყვას ამბობს. ამით კათოლიკე ეკლესია, რომელსაც თავისი ეკლესიური ბუნებიდან გამომდინარე ამის საშუალება უფრო ბუნებრივად ეძლევა (წმინდა საყდრის მეთაური კათოლიკეთა სულიერი მამაცაა და ვატიკანის სახელმწიფოს მეთაურიც), საზოგადოებრივ სივრცეში საკუთარ პოზიციას ადასტურებს.

დღეს ყველა ეკლესიას საზოგადოებრივ სივრცეში საკუთარი პოზიციის დადასტურება ერთნაირად არ ეძლევა. ეკლესიები სხვადასხვა პოლიტიკურ რეალობაში არსებობენ. დემოკრატიული საზოგადოებისა და სტრუქტურების პირობებში ეკლესიას შეუძლია ქვეყანაში თუ მის გარეთ მიმდინარე მნიშვნელოვან მოვლენებზე საკუთარი პოზიცია დაადასტუროს.

აი, სწორედ ამ ფაქტთან გვაქვს საქმე, როცა 16 აპრილს კუნძულ ლესბოსზე ჩასული პაპის, პატრიარქისა და მთავარეპისკოპოსის დეკლარაციას ვახსენებთ. ქრისტიანული ეკლესიების მეთაურებმა ერთობლივად დაადასტურეს ქრისტეს სიტყვების მიმართ ერთგულება, რომ თანადგომა და თანაგრძნობა გამოუცხადონ უსამართლობისა და კონფლიქტის მსხვერპლთ. ესაა სამართლიანობის აღდგენისა და თანაგრძნობის გამოხატვის ქრისტიანული ჟესტი დღევანდელ სამყაროში.

ნუ დაველოდებით მაინცდამაინც შედეგებს. უსამართლობის მსხვერპლთა მიმართ თანადგომის გამოხატვა უკვე ძალიან ბევრს ნიშნავს.